Leczenie alkoholizmu u dzieci i młodzieży
Choroba alkoholowa u dzieci i młodzieży to problem, o którego istnieniu powinien wiedzieć każdy rodzic i opiekun. Wiele młodych osób sięga po alkohol, a jego nadużywanie wiąże się z poważnym zagrożeniem dla zdrowia – zarówno fizycznego, jak i psychicznego.
Niestety leczenie alkoholizmu na tak wczesnym etapie życia bywa trudne. Psychika młodego człowieka dopiero się kształtuje i w efekcie jest ona bardzo podatna na presję otoczenia oraz problemy natury emocjonalnej. Dlatego należy zwracać uwagę na pierwsze symptomy choroby i w razie ich wystąpienia reagować natychmiast. Ośrodek OAZA specjalizuje się w prowadzeniu terapii dla dzieci i młodzieży uzależnionych od alkoholu. Stosujemy nowoczesne metody leczenia, zapewniamy dyskrecję i dbamy o rodzinną atmosferę, która ułatwia młodym ludziom wyjście z problemu.
Czym jest alkoholizm?
To choroba, która nieleczona prowadzi do stopniowej utraty kontroli nad piciem alkoholu. Wbrew pozorom nie jest ona problemem wyłącznie osób dorosłych – dotyczy też nieletnich. Niestety są oni na nią dużo bardziej podatni. Z racji intensywnego rozwoju psychicznego chętnie eksperymentują, a do tego mają ograniczone zdolności związane z prawidłową oceną ryzyka i radzeniem sobie ze stresem. Zwykle początkowo sięgają po alkohol z ciekawości. Jeśli będąc w stanie upojenia, odkryją przyjemność płynącą ze złudnego poczucia błogości, mogą zacząć pić go np. w celu ucieczki od problemów codzienności.
Zarówno dorosły, jak i dziecko uzależnione od alkoholu, wcześniej czy później zaczynają odczuwać silną potrzebę sięgania po niego. Wraz z postępowaniem choroby staje się ona coraz trudniejsza do opanowania. Do tego uzależnienie ma charakter przewlekły – nie mija samoistnie i wymaga dużej motywacji chorego do tego, aby wrócić „na drogę” życia w trzeźwości. Zazwyczaj wyjście z niego jest niemożliwe bez silnego wsparcia ze strony najbliższych oraz poddania się profesjonalnej terapii.
Objawy alkoholizmu
Wiele początkowych objawów nadużywania napojów wyskokowych przez młodą osobę może być trudnych do zidentyfikowania. Często przypominają one bowiem typowe zachowania wynikające z okresu dorastania. Jeśli jednak młody człowiek nagle diametralnie zaczyna się zmieniać, powinno to stanowić sygnał ostrzegawczy. Dziecko uzależnione od alkoholu często staje się nadpobudliwe, a nawet agresywne. Jeżeli do tej pory było raczej spokojne, może to wskazywać na pojawienie się problemu. Innymi typowymi symptomami choroby alkoholowej u młodzieży jest obniżenie wyników w nauce, utrata zainteresowania dotychczasowymi pasjami oraz zamykanie się w sobie.
Oprócz tego występuje wiele fizycznych objawów nadużywania alkoholu, takich jak np. często nawracające bóle głowy czy zaczerwienione oczy. Typowe są także zaburzenia snu oraz trudności z utrzymaniem koncentracji. Sygnałem alarmowym powinna być także wyraźna woń alkoholu roztaczająca się wokół młodej osoby.
Należy przy tym podkreślić, że przygoda z alkoholem może przytrafić się każdemu dziecku, gdyż z racji intensywnego rozwoju jest ono otwarte na eksperymentowanie. Z przyłapanym młodym człowiekiem należy przeprowadzić stosowną rozmowę i dokładnie wyjaśnić, dlaczego picie napojów wyskokowych jest niebezpieczne. Jeśli pomimo tego sytuacja będzie się powtarzać, z dużym prawdopodobieństwem oznacza to początek choroby alkoholowej.
Rodzaje alkoholizmu
Choć choroba ta zawsze objawia się nieumiarkowaniem w spożywaniu napojów alkoholowych, tak jej przebieg nie jest identyczny u każdej osoby. Specjaliści prowadzący badania nad nią zauważyli, że alkoholicy wyrabiają u siebie odmienne zachowania związane z odurzaniem się. Różnice te dotyczą m.in. częstotliwości spożywania alkoholu, powodów sięgania po niego oraz zachowania w stanie upojenia.
Na tej podstawie wyróżnionych zostało kilka typów alkoholizmu:
Alfa i Beta
Rodzaje te można opisać wspólnie, gdyż oba nie świadczą jeszcze o chorobie alkoholowej, ale stanowią sygnał ostrzegawczy. Picie jest praktykowane głównie w celach towarzyskich lub dla poprawienia sobie nastroju. Różnice dotyczą natomiast ilości spożywanego alkoholu. W przypadku Alfa są one zwykle stosunkowo niewielkie i skorelowane z przezywaną ilością stresu. W Beta są one dużo większe i skutkują różnymi dolegliwościami fizycznymi (np. zapalenie błony śluzowej przewodu pokarmowego).
Gamma
Uważany za jeden z najcięższych typów choroby alkoholowej. Charakteryzuje się utratą kontroli nad piciem, szybko postępującym uzależnieniem od alkoholu i rosnącą odpornością na niego. Zwykle występują tutaj długie ciągi alkoholowe przeplatane zwykle krótkimi okresami abstynencji. Uzależniony boryka się z wieloma problemami natury fizycznej i psychologicznej, a do tego często niszczy swoje życie osobiste i odsuwa się od rodziny.
Delta
W tym przypadku mamy do czynienia z chorobą przewlekłą. Alkoholik, choć zwykle dość długo może kontrolować swoje picie, tak nie potrafi normalnie funkcjonować bez alkoholu. Zazwyczaj ma go nieustannie we krwi, gdyż spożywa duże ilości napojów niskoalkoholowych. Z tego powodu jest to bardzo niebezpieczny stan. Długo nie wiąże się on z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi i społecznymi, ale stopniowo i wręcz niezauważalnie pogłębia problem uzależnienia.
Zeta
Zdecydowanie najbardziej niebezpieczny rodzaj choroby alkoholowej. Uzależniony nie tylko dużo pije i rujnuje własne życie, ale także staje się niebezpieczny dla otoczenia. Ciągom alkoholowym często towarzyszą bowiem napady agresji.
Skutki alkoholizmu u dzieci
Alkoholizm u dzieci i młodzieży niesie ze sobą bardzo groźne konsekwencje – w sferze zdrowia fizycznego i psychicznego, a do tego życia społecznego. Niestety im osoba uzależniona od alkoholu jest młodsza, tym wynikające z tej choroby skutki mogą być poważniejsze.
Najczęstsze z nich to:
- zaburzenia koncentracji i problemy z pamięcią, które przyczyniają się m.in. do pogorszenia wyników w nauce;
- problemy ze snem i chroniczne zmęczenie;
- osłabienie układu odpornościowego i w konsekwencji zwiększone ryzyko zachorowania;
- ryzyko trwałych uszkodzeń wielu narządów wewnętrznych organizmu, w tym m.in. wątroby i serca;
- wahania nastroju, stany lękowe i depresyjne;
- stopniowe wycofywanie się z relacji rodzinnych i izolowanie się od rówieśników;
- porzucenie dotychczasowych zainteresowań i pasji;
- napady agresji oraz wzrost ryzyka podejmowania działań niezgodnych z prawem (np. kradzieże).
Wiele z nich może negatywnie odbić się na życiu uzależnionego dziecka także w przyszłości, gdy będzie ono już dorosłe. Dlatego szybka reakcja na pierwsze symptomy choroby alkoholowej jest niezwykle istotna.
Jak leczyć alkoholizm?
Leczenie alkoholizmu to proces długotrwały. Powinien odbywać się w wyspecjalizowanym ośrodku – w formie terapii stacjonarnej lub ambulatoryjnej. Tam, pod okiem specjalistów, chory uzyskuje kompleksowe wsparcie medyczne, w tym przede wszystkim psychologiczne. Zależnie od sytuacji, zajęcia terapeutyczne mają charakter indywidualny lub polegają na wspólnych spotkaniach uzależnionych. W ośrodkach osoby te uczą się radzenia sobie z pokusą sięgania po alkohol, pogłębiają motywację do życia w trzeźwości i odbudowują poczucie własnej wartości. Często odkrywają także nowe pasje życiowe, które po zakończeniu terapii ułatwiają trwanie w abstynencji – alkoholik przez całe życie musi zachować dyscyplinę, gdyż całkowite wyleczenie choroby jest niemożliwe.
Terapia alkoholowa dla dzieci
W przypadku dzieci uzależnionych od alkoholu leczenie polega przede wszystkim na współpracy z psychologiem specjalizującym się w pracy z młodzieżą. Podobnie jak w przypadku dorosłych, terapie również mogą mieć formę spotkań indywidualnych lub grupowych.
Pierwsze z nich pozwalają psychologom ustalić przyczynę upijania się, która stanowi punkt wyjścia do opracowania programu leczenia. Ich celem jest także budowanie zaufania do terapeuty oraz motywowanie młodych ludzi do życia w trzeźwości.
Z kolei na terapiach grupowych dzieci zmagające się z tym samym problemem wymieniają się między sobą swoimi doświadczeniami. Do tego wzajemnie motywują się do tego, aby nie sięgać więcej po alkohol.
Dodatkowo terapia alkoholowa dla dzieci zwykle obejmuje również spotkania przeznaczone dla rodziców lub prawnych opiekunów. Mają one na celu zaangażowanie rodziny w pomoc młodemu człowiekowi i udzielanie im wskazówek, jakie wzorce zachowań warto wprowadzać w domu.
Zespół abstynencyjny, czyli objawy odstawienia alkoholu
Decyzja o podjęciu próby leczenia uzależnienia wiąże się z odstawieniem alkoholu, co jest bardzo trudnym momentem dla chorego. Może on bowiem doświadczyć tzw. zespołu abstynencyjnego. Jego intensywność zależy od stopnia choroby alkoholowej. To szereg objawów fizycznych oraz psychicznych wynikających z „pozbawienia” organizmu źródła substancji, do których stałej obecności zdążył się przyzwyczaić. Zwykle pojawiają się one w dwóch następujących po sobie fazach.
Na początku uzależniony odczuwa głównie fizyczne dolegliwości po zaprzestaniu picia. Najczęściej występujące to:
- bardzo silne bóle głowy i mięśni,
- biegunka i nudności,
- nadmierna potliwość,
- podwyższone tętno,
- uczucie ogólnego osłabienia.
Zwykle po około 2-3 dniach od zaprzestania picia zaczyna się druga fazy zespołu abstynencyjnego – do dolegliwości fizycznych dochodzą psychiczne. Chory może wpadać w ogromną huśtawkę nastrojów, mieć problemy ze snem i halucynacje. U osób poważnie uzależnionych istnieje nawet ryzyko pojawienia się zagrażających zdrowiu i życiu napadów drgawkowych lub zaburzeń świadomości (delirium). Wystąpienie takich objawów wymaga natychmiastowej pomocy medycznej. Dlatego terapia od alkoholu powinna być prowadzona w wyspecjalizowanych ośrodkach pod okiem fachowców.
Leki na alkoholizm
Prowadzone pod okiem specjalistów leczenie alkoholizmu praktycznie zawsze wiąże się z podawaniem uzależnionemu różnych środków farmakologicznych. Mają one na celu wspieranie procesu wychodzenia z choroby alkoholowej.
Leki te można podzielić na 3 podstawowe grupy:
- zmniejszające przyjemność występującą w stanie upojenia – zwykle są to preparaty na bazie disulfiramu, które w połączeniu z alkoholem wywołują nieprzyjemne objawy (np. reakcje alergiczne czy silne bóle głowy);
- zmniejszające głód alkoholowy – ułatwiają uzależnionemu pozostawanie w trzeźwości szczególnie w początkowym okresie po odstawieniu alkoholu;
- wspierające proces detoksykacji – są źródłem wszystkich podstawowych składników odżywczych przyspieszających regenerację organizmu po zatruciu go toksynami.
Należy jednak podkreślić, nie istnieją środki farmakologiczne pozwalające wyleczyć uzależnionego z alkoholizmu. Tylko prowadzona pod okiem specjalistów terapia uzależnienia od alkoholu – w połączeniu z silną motywacją chorego oraz dużym wsparciem ze strony jego najbliższych – daje szansę na powrót do życia w trzeźwości.
Jak pomóc alkoholikowi, w szczególności jeżeli to dziecko?
Pomoc dziecku lub nastolatkowi uzależnionemu od alkoholu to ogromne wyzwanie dla jego rodziny, w tym przede wszystkim rodziców lub prawnych opiekunów. W przeciwieństwie do dorosłego alkoholika młoda osoba często nie do końca ma świadomość wynikających z tego zagrożeń, a do tego nie ponosi pełnej odpowiedzialności za swoje decyzje i czyny.
Dlatego najważniejsze jest uświadomienie dziecku problemu alkoholizmu w spokojnej rozmowie – koniecznie w momencie, gdy jest trzeźwe. Należy opisać chorobę, wyjaśniając jakie konsekwencje niesie za sobą picie alkoholu i dlaczego warto poddać się specjalistycznej terapii. Krzyczenie, karanie i podejmowanie prób osądu zazwyczaj przynoszą odwrotny skutek do zamierzonego – młody człowiek może zamknąć się w sobie i zbuntować, co tylko zachęci go do picia.
Do tego należy wyeliminować z domu wszelkie pokusy do sięgania po alkohol, a więc unikać m.in.:
- organizowania zakrapianych uroczystości rodzinnych;
- kupowania napojów alkoholowych w obecności dziecka;
- przechowywania alkoholi w domu (nawet jeśli dostęp do nich jest bardzo utrudniony).
Jak przekonać alkoholika do leczenia?
Szczere i spokojne rozmowy z dzieckiem na temat uzależnienia to absolutna podstawa. Zrozumienie powagi problemu i zagrożeń, jakie niesie za sobą choroba alkoholowa, zwiększa szansę na to, że młody człowiek poczuje potrzebę dokonania zmian w swoim życiu. Co bardzo istotne, nie można jedynie straszyć dziecka. Należy także wskazywać korzyści płynące z uwolnienia się od uzależnienia – np. odzyskanie kontroli nad życiem, poprawa samopoczucia i większe szanse na osiągnięcie sukcesów w dorosłym życiu.
Jeśli dziecko zdecyduje się na leczenie alkoholizmu, warto towarzyszyć mu na pierwszych spotkaniach z terapeutą. Dzięki temu młody człowiek poczuje, że ma silne wsparcie ze strony rodziców i nie jest pozostawiony sam w tej trudnej sytuacji.
Przymusowe leczenie alkoholizmu, a niepełnoletnie dziecko
Zgodnie z przepisami alkoholik musi samodzielnie podjąć decyzję o poddaniu się terapii uzależnienia. Teoretycznie wysłanie na przymusowe leczenie jest możliwe – może się to odbyć na wniosek sądu – ale w praktyce rzadko kiedy zapadają takie wyroki, a procesy są długie i skomplikowane. Przesłanką do podjęcia takiej decyzji może być stwarzanie przez osobę cierpiącą na chorobę alkoholową zagrożenia dla innych lub uporczywe zaburzanie porządku publicznego.
W przypadku nieletnich sytuacja wygląda nieco inaczej. Jeśli uzależnione od alkoholu dziecko nie ukończyło 16 roku życia, jego rodzice lub prawni opiekunowie mogą je wysyłać na terapię alkoholową bez konieczności uzyskiwania zgody. W praktyce jednak efekty takiego przymusowego leczenia rzadko kiedy są satysfakcjonujące. Brak wewnętrznej motywacji młodego człowieka do zrobienia tego kroku zwykle skutkuje znikomym zaangażowaniem w proces terapeutyczny.
Jeśli dziecko ma więcej niż 16, ale mniej niż 18 lat, na przymusowe leczenie można je wysłać już wyłącznie na wniosek sądu rodzinnego. Jednak w porównaniu do osób dorosłych, szansa na uzyskanie zgody na przeprowadzenie takiej terapii jest znacznie większa. Nie zmienia to jednak faktu, że przeprowadzona wbrew woli nieletniego daje niewielkie szanse na powrót do życia w trzeźwości.
Jak poznać, że jestem alkoholikiem?
Pomimo bardzo młodego wieku sięgasz po alkohol i masz wątpliwości, czy to tylko przygody i chęć eksperymentowania, czy może coś znacznie poważniejszego? Choroba alkoholowa zwykle rozwija się bardzo powoli i jej początkowe objawy mogą być słabo dostrzegalne, dlatego łatwo je zbagatelizować.
Jeśli więc masz wątpliwości, zwróć szczególną uwagę na poniższe sygnały ostrzegawcze:
- często szukasz okazji do picia i potrafisz tak układać sobie plan dnia, aby zwiększyć szansę na jej wystąpienie;
- nieustannie szukasz usprawiedliwienia dla swojego zachowania;
- reagujesz nerwowo na każdą sugestię od innych osób dotyczącą tego, że za dużo pijesz;
- ukrywasz picie i okłamujesz w tym celu rodziców lub prawnych opiekunów;
- coraz częściej wybierasz alkohol zamiast nauki, spędzania czasu ze znajomymi czy oddawania się swoim pasjom;
- obserwujesz pierwsze fizyczne objawy picia – problemy ze snem, pogorszenie samopoczucia, zaczerwieniona skóra na twarzy, przekrwione oczy.
Jeśli zauważasz u siebie chociaż jeden z powyższych problemów, powinieneś porozmawiać o tym z rodzicami i podjąć próbę leczenia. Pamiętaj, że przyznanie się do alkoholizmu to nie oznaka słabości! To poważna choroba, z którą możesz sobie poradzić, ale tylko przy wsparciu najbliższych i terapeutów ze specjalistycznego ośrodka leczenia uzależnień!
Zespół współuzależnienia
Powiązanym z alkoholizmem problemem występujących wśród dzieci jest tzw. zespół współuzależnienia. Gdy w rodzinie pojawia się alkohol, cierpieć może nie tylko uzależniona od niego osoba, ale także jej najbliżsi. Dzieci dorastające w środowisku, w którym ojciec, matka lub nawet oboje rodziców często się upijają, żyją w wiecznym poczuciu strachu i niepewności co do przyszłości. Niestety z racji niepełnoletności są niejako skazane na taką egzystencję i do tego praktycznie nie mają wpływu na to, co dzieje się w domu. W efekcie stają się współuzależnione, co oznacza, że stopniowo dostosowują swoje zachowania, emocje i rytm życia do choroby rodzica.
Dzieci takie nadmiernie tłumią własne emocje, co negatywnie odbija się na ich psychice. Do tego zwykle muszą stać się dorosłe zbyt wcześnie, przejmując na siebie wiele obowiązków, które powinny spoczywać na barkach ich rodziców. Współuzależnieni nieletni często także uczą się ukrywać prawdę przed innymi – z powodu wstydu chronią rodzinę przed wypływem informacji o istniejącym w niej problemie alkoholizmu.
Wpływ alkoholu na członków rodziny
Zaledwie jedna osoba borykająca się z problemem choroby alkoholowej może całkowicie zdestabilizować życie pozostałych członków rodziny z gospodarstwa domowego. Żona lub mąż alkoholika zwykle starają się przejąć na siebie ciężar obowiązków, których współmałżonek nie jest w stanie realizować z powodu upijania się. Do tego często próbuje ratować swoją rodzinę, ukrywając problem przed otoczeniem, co zwykle odbywa się poważnym kosztem zdrowia psychicznego. Niestety jeśli w domu alkoholika znajdują się nieletnie dzieci, one także bardzo poważnie na tym cierpią.
Dzieci wychowujące się w rodzinie dotkniętej problemem alkoholu bardzo często:
- są świadkami nieprzyjemnych kłótni, nierzadko połączonych z aktami przemocy;
- żyją w ciągłym napięciu z powodu niepewnej przyszłości;
- biorą na siebie odpowiedzialność za młodsze rodzeństwo;
- starają się w miarę swoich możliwości objąć opieką rodzica alkoholika.
W efekcie alkohol w rodzinie odbiera najmłodszym dzieciństwo i sprawia, że cierpią oni na chroniczny stres oraz problemy ze snem. Do tego zwykle obniżają się w nauce i tracą kontakty z rówieśnikami.
Syndrom DDA – Dorosłe Dziecko Alkoholika
Jeśli młody człowiek przez wiele lat wychowuje się w otoczeniu alkoholika, może to negatywnie odbić się na jego życiu po osiągnięciu pełnoletności. Istnieje ryzyko, że wykształcą się u niego pewne zespoły cech osobowościowych, które określane są mianem syndromu DDA (Dorosłe Dziecko Alkoholika). Cierpiące na niego osoby mają wiele problemów natury emocjonalnej.
Zalicza się do nich m.in.:
- trudności w budowaniu bliskich relacji z innymi (brak znajomości wzorców zdrowej rodziny);
- lęk przed porażką lub odrzuceniem;
- bardzo niskie poczucie własnej wartości.
Do tego niestety u osób z syndromem DDA występuje zwiększona szansa na to, że w przyszłości także będą one alkoholikami. Na szczęście borykający się z takimi problemami ludzie również mogą skorzystać z przeznaczonych dla nich terapii prowadzonych w specjalistycznych ośrodkach.
Ośrodek Terapeutyczny OAZA – kompleksowe leczenie alkoholizmu
Uzależnienie od alkoholu dzieci i młodzieży to problem, którego zwykle nie da się rozwiązać bez wsparcia specjalistów. W Ośrodku Terapeutycznym OAZA kompleksowo pomagamy takim osobom, gwarantując pełną dyskrecję i dbając o rodzinną atmosferę. Zajmujemy się leczeniem alkoholizmu, prowadząc wiele rodzajów nowoczesnych terapii, które zawsze dobieramy do indywidualnej sytuacji pacjenta. Do tego zapewniamy profesjonalne wsparcie psychologiczne współuzależnionym. Pomagamy również osobom dorosłym z syndromem DDA. Jeśli zauważasz symptomy choroby alkoholowej u swojego dziecka, już dziś skontaktuj się z nami! Im wcześniej zareagujesz, tym mniejsze ryzyko wystąpienia poważnych konsekwencji uzależnienia i większa szansa na szybkie uwolnienie się od niego.
Autor: Zespół Oaza | Opublikowano: 2017-02-21 | Ostatnia aktualizacja: 8 września 2025