Fazy i objawy alkoholizmu
Alkoholizm to groźna dla zdrowia i życia choroba często błędnie kojarzona wyłącznie z osobami dorosłymi. Problem ten może niestety dotykać także dzieci i młodzież, gdyż nieletni są bardzo otwarci na eksperymentowanie.
Chętnie szukają nowych wrażeń i jednocześnie zwykle nie są jeszcze w stanie skutecznie oceniać ryzyka podejmowanych przez siebie działań. Niestety z powodu intensywnego rozwoju fizycznego i psychicznego są także bardzo podatni na uzależnienia. Wyglądające niewinnie pierwsze przygody z alkoholem mogą w dość krótkim czasie przerodzić się w picie chorobliwe, które niesie za sobą wiele negatywnych konsekwencji. Z tego powodu warto obserwować swoje pociechy i reagować na wszelkie symptomy uzależnienia. Poznaj najczęstsze objawy alkoholizmu i fazy choroby alkoholowej.
Objawy alkoholizmu – fazy i ich charakterystyka
Uzależnienie od alkoholu nie pojawia się nagle – to proces postępujący stopniowo. W zależności od stopnia zaawansowania choroby, charakterystyczne dla alkoholizmu objawy mogą być mniej lub bardziej widoczne. Najtrudniej dostrzegalne są one w początkowej fazie nadużywania alkoholu, gdyż chorzy na tym etapie zwykle są jeszcze w stanie dość dobrze je ukrywać – dotyczy to zarówno dorosłych, jak i nieletnich.
Choć problem ten jest bardzo poważny, nie istnieje oficjalna klasyfikacja alkoholizmu według WHO. Organizacja ta jedynie definiuje ten problem jako chorobę, w której alkohol znajduje się w centrum uwagi chorego i dominuje nad innymi aspektami jego życia. Jednak badacze z całego świata od wielu lat próbują usystematyzować przebieg alkoholizmu, aby zarówno lepiej go zrozumieć, jak i precyzyjniej określić symptomy poszczególnych jego faz. Poszerzanie wiedzy na ten temat jest niezwykle istotne z punktu widzenia przeciwdziałania problemowi, w tym opracowywania możliwie najskuteczniejszych metod leczenia.
Drugim bardzo cenionym specjalistą, który badał objawy nadmiernego spożycia alkoholu, był Robert Tabus. Zaproponowana przez niego klasyfikacja faz alkoholizmu jest całkowicie odmienna, gdyż wyróżnia aż 13 etapów. Opracował ją bowiem, koncentrując się przede wszystkim na zachowaniu oraz przeżyciach osoby chorej. Opisał, jak zmienia się sposób myślenia i funkcjonowania alkoholika wraz z rozwojem choroby.
Fazy alkoholizmu wg Jellinka
Faza wstępna
Wstępna faza uzależnienia od alkoholu jest etapem, w którym picie może sprawiać wrażenie niewinnego, mało istotnego problemu. U dzieci i starszej młodzieży jest to zwykle etap eksperymentowania związanego z ciekawością efektów po wypiciu napojów wyskokowych. Jeśli są one dla młodego człowieka satysfakcjonujące, może zacząć pić okazjonalnie np. w celu rozluźnienia, poprawy nastroju czy zaimponowania rówieśnikom. Niestety organizmy nieletnich dość szybko uodparniają się na alkohol, co sprawia, że muszą go spożywać coraz więcej, aby osiągnąć powtarzalny efekt – z tego powodu uzależnienie może rozwijać się bardzo szybko.
Faza ostrzegawcza
Typowym symptomem przejścia z fazy wstępnej na ostrzegawczą jest aktywne szukanie okazji do picia. Zależnie od sytuacji, spożywanie napojów wyskokowych staje się np. coraz ważniejszym elementem życia towarzyskiego, sposobem na samotność czy ucieczką od problemów. Do tego na tym etapie zaczynają pojawiać się pierwsze negatywne skutki picia alkoholu – m.in. pogorszenie samopoczucia, zaniedbywanie codziennych obowiązków, luki w pamięci. Nastolatek zwykle skrzętnie ukrywa problem przed rodzicami, a rozmowy na jego temat szybko ucina lub budzą one w nim agresję. To sygnał alarmowy, że picie przestaje być dla niego niewinną „zabawą”!
Faza krytyczna
W fazie krytycznej młody człowiek traci kontrolę nad ilością spożywanego alkoholu. Z jego powodu zaniedbuje naukę, obowiązki domowe, pasje i relacje z bliskimi. Pojawia się silny głód alkoholowy, a dni spędzane na trzeźwo stają się coraz rzadsze. Mogą wystąpić zachowania agresywne, użalanie się nad sobą, obwinianie innych, a nawet myśli samobójcze. Dziecko w tym stadium często ma już świadomość, że „coś jest nie tak”, ale nie potrafi przerwać picia. Próbuje czasem wytrwać w trzeźwości, jednak bez odpowiedniego wsparcia zwykle nie jest w stanie długo trzymać się swojego postanowienia.
Faza chroniczna
Według modelu Jellinka jest to ostatni etap uzależnienia, w którym alkohol staje się centralnym punktem życia człowieka. Pojawiają się ciągi alkoholowe, a ich przerwanie skutkuje silnym zespołem abstynencyjnym:
- drgawkami,
- nudnościami,
- bólami głowy i mięśni,
- nadwrażliwościąna bodźce zewnętrzne.
Coraz poważniejsze są również konsekwencje psychiczne – skutki alkoholizmu w tej fazie to m.in. depresja, zaburzenia pamięci, problemy z koncentracją. U dzieci i młodzieży może dojść do całkowitego wycofania z życia szkolnego, rodzinnego i społecznego. Do tego w tej fazie pojawia się już realne zagrożenie nie tylko dla zdrowia fizycznego i psychicznego, ale także życia – uzależnienie wymaga pilnej terapii prowadzonej pod okiem specjalistów, która często musi być połączona z leczeniem farmakologicznym.
Fazy alkoholizmu wg Tabusa
Choć w branżowej literaturze opisującej problem uzależnienia od alkoholu najczęściej spotyka się klasyfikację Jellinka, fazy alkoholizmu według Tabusa również warto znać. Pozwalają one lepiej zrozumieć rozwój tej choroby – od pozornie niewinnego picia okazjonalnego aż po stan zagrażający życiu i wymagający pilnej pomocy medycznej. Obejmują one 13 następujących po sobie etapów:
- Picie okazjonalne – alkohol pojawia się głównie podczas spotkań ze znajomymi.
- Nadużywanie alkoholu – spożycie staje się coraz częstsze i intensywniejsze.
- Pierwszy głód alkoholowy – chory zaczyna odczuwać przymus sięgnięcia po alkohol, nawet jeśli rozumie konsekwencje (chęć picia stopniowo bierze górę nad zdrowym rozsądkiem).
- Utrata kontroli nad ilością alkoholu – zdarza się upijanie do nieprzytomności, a picie staje się coraz bardziej niebezpieczne.
- Zaprzeczanie i usprawiedliwianie – osoba uzależniona stara się racjonalizować swoje zachowanie, szuka wymówek i negatywnie reaguje na przejawy troski ze strony najbliższych.
- Pierwsze objawy odstawienia alkoholu – pojawiają się nieprzyjemne dolegliwości wynikające z przerwy w piciu (np. drżenie rąk, nudności i rozdrażnienie). Wypicie alkoholu łagodzi je, co pogłębia uzależnienie.
- Izolacja – chory zaczyna ukrywać swoje picie przed otoczeniem i coraz częściej sięga po alkohol w samotności.
- Narastające zaburzenia nerwowe i konflikty – pojawiają się wybuchy złości, agresja, lęki i coraz częstsze spory z bliskimi. Relacje z rodziną i rówieśnikami zaczynają się rozpadać.
- Alkohol staje się najważniejszy – jego zdobycie jest głównym celem każdego dnia. Nauka, hobby, kontakty z rówieśnikami i nawet higiena osobista przestają mieć znaczenie.
- Poczucie winy – osoba uzależniona dostrzega negatywne skutki swojego zachowania, czuje wstyd i wyrzuty sumienia, ale mimo tego nie potrafi zrezygnować z alkoholu.
- Narastające zaburzenia lękowe – pojawiają się częste stany niepokoju mogące przeradzać się w trwałe problemy psychiczne.
- Picie bez konkretnego celu – nie chodzi już o poprawę nastroju czy zabawę, ale wyłącznie o osiągnięcie stanu upojenia, który często prowadzi nawet do utraty przytomności.
- Stan zagrożenia życia – na tym etapie osoba uzależniona nie jest już w stanie samodzielnie przerwać ciągu alkoholowego, który trwać może nawet tygodniami. Fizyczne i psychiczne skutki nałogu są tak poważne, że konieczna jest interwencja medyczna i długotrwała terapia.
Jak rozpoznać uzależnienie od alkoholu?
Rozpoznanie początkowego etapu uzależnienia od alkoholu u dzieci i młodzieży często jest trudne, gdyż nieletni potrafią bardzo skutecznie ukrywać swoje picie. Ciężko jednak zamaskować pewne wiążące się z tym zmiany w wyglądzie, na które warto więc zwracać szczególną uwagę. U osoby nadużywającej napojów wyskokowych często pojawia się charakterystyczna opuchlizna twarzy. Do tego typowym objawem są zaczerwienienia skóry szczególnie w obrębie policzków i nosa. Zmienić może się także skóra – nabiera lekko szarej barwy i ziarnistej struktury. Każdy z tych symptomów powinien być sygnałem ostrzegawczym dla rodzica lub prawnego opiekuna nieletniego.
6 objawów uzależnienia od alkoholu
Oprócz zmian w wyglądzie chorego istnieją także pewne dość łatwe do zaobserwowania fizyczne i psychiczne objawy uzależnienia od alkoholu. 6 najczęściej występujących to:
- huśtawka nastrojów – od niezrozumiałej euforii, przez nagłe przygnębienie, aż po napady agresji;
- problemy ze snem – np. trudności z zaśnięciem lub częste wybudzanie się z powodu koszmarów;
- oderwanie od rzeczywistości – np. śmianie się z błahych powodów lub kompletne bagatelizowanie poważnych problemów;
- zaburzenia pamięci;
- często nawracające wymioty skutkujące poważnym osłabieniem organizmu;
- drżenie niektórych mięśni lub nawet całego ciała – typowy objaw zespołu abstynencyjnego.
Problem z alkoholem? Terapia uzależnień w Ośrodku Oaza
Skutki nadmiernego picia alkoholu przez dzieci, w tym starszą młodzież, są niezwykle groźne i mogą bardzo negatywnie odbić się na ich dorosłym życiu. Dlatego absolutnie nie można lekceważyć pierwszych symptomów alkoholizmu, takich jak zmiany w zachowaniu, opuszczanie się w nauce czy odsuwanie się od rodziny. Im wcześniej młody człowiek podejmie walkę z nałogiem, tym mniejsze ryzyko, że zniszczy on jego zdrowie i większe szanse na szybki powrót do życia w trzeźwości.
Nasz Ośrodek Oaza specjalizuje się w pracy z młodzieżą zmagającą się z alkoholizmem i zapewnia profesjonalne wsparcie współuzależnionym. Mamy doświadczony zespół terapeutów, w tym psychologów, którzy stosują nowoczesne metody leczenia choroby alkoholowej. Każda terapia jest indywidualnie dopasowywana do potrzeb i sytuacji pacjenta. Zapraszamy do kontaktu i zapoznania się ze szczegółami oferty – gwarantujemy pełną dyskrecję!
Autor: Zespół Oaza | Opublikowano: 2017-05-19 | Ostatnia aktualizacja: 8 września 2025