Leczenie uzależnienia od narkotyków
Uzależnienie od narkotyków to bardzo niebezpieczna choroba przewlekła, która niestety dotyka także dzieci i młodzież – niezależnie od płci oraz statusu społecznego.
Jeśli sam się z nią zmagasz lub podejrzewasz, że cierpi na nią Twoja pociecha, powinieneś jak najszybciej zareagować. Jedynym słusznym rozwiązaniem w takim przypadku jest terapia narkotykowa, o której więcej dowiesz się z tego tekstu. Wyjaśniamy w nim m.in. jak rozpoznać uzależnienie, jakie są jego przyczyny i objawy oraz jak wyglądają poszczególne etapy leczenia narkomanii. Poznasz także najpopularniejsze metody terapii, z których wszystkie stosujemy w naszym ośrodku leczenia uzależnień OAZA. Obejmiemy kompleksową opieką Ciebie lub Twoje dziecko oraz wszystkie osoby współuzależnione – zapraszamy do kontaktu.
Czym jest narkomania i uzależnienie od narkotyków?
Uzależnienie od narkotyków, określane często mianem narkomanii, to przewlekła choroba, która dotyka nie tylko ciała, ale przede wszystkim psychiki młodego człowieka. Zaczyna się najczęściej od jednorazowego kontaktu z substancją odurzającą, często podczas imprezy lub spotkania towarzyskiego.
W okresie dojrzewania, kiedy relacje z rówieśnikami, poczucie przynależności i „szacunek” grupy stają się kluczowe w hierarchii wartości, młodzi ludzie są szczególnie podatni na presję grupy. Czasem decydują się na eksperymenty, by zyskać akceptację lub zdobyć wyższą pozycję w grupie. W innych przypadkach narkotyki stają się ucieczką od problemów w domu, braku zrozumienia czy niskiego poczucia wartości.
Niepokojące jest to, że narkotyki są coraz bardziej dostępne nawet w szkołach podstawowych. Mimo że często uważane są za „niewinne zabawy”, każdy kontakt z substancją psychoaktywną niesie ze sobą ryzyko uzależnienia. Warto zaznaczyć, że nałóg może dotknąć także dzieci wychowujące się w tak zwanych „dobrych domach”. Uzależnienie narkotykowe nie wybiera według statusu materialnego czy wychowania. Przełomowym momentem staje się chwila, gdy narkotyk przestaje być tylko eksperymentem, a zaczyna być stałym elementem codzienności młodego człowieka.
Charakterystyczne objawy uzależnienia od narkotyków u nieletnich
Rozpoznanie uzależnienia na wczesnym etapie bywa trudne, ponieważ objawy mogą przypominać zwykłe przejawy okresu dojrzewania. Jednak istnieją symptomy, które powinny wzbudzić czujność rodziców. Należą do nich m.in. nagła zmiana zachowania, pogorszenie wyników w nauce, unikanie rozmów, agresja, tajemniczość, zmiana kręgu znajomych, a także pojawienie się niezrozumiałych potrzeb finansowych.
Dziecko może też zacierać granice moralne, zaczynając okłamywać rodzinę, ukrywać swoje działania, a czasem nawet dopuszczać się drobnych kradzieży. Nierzadko dochodzi do konfliktów z prawem. Zmienia się jego wygląd zewnętrzny: pojawia się bladość, zaniedbanie higieny, rozszerzone źrenice czy nietypowy zapach ubrań i pokoju. To wszystko może wskazywać na rozwijający się nałóg.
Jakie są objawy i skutki zażywania narkotyków?
Choć każdy przypadek może wyglądać nieco inaczej, istnieje szereg zachowań i sygnałów, które często pojawiają się u młodzieży mającej kontakt z substancjami psychoaktywnymi. Wczesna obserwacja tych zmian może okazać się niezwykle istotna dla szybkiej diagnozy i skutecznej pomocy.
Objawy zażywania narkotyków
W początkowej fazie zażywanie narkotyków może dawać delikatne sygnały, takie jak zmiana stylu bycia, zmienność nastrojów, spadek motywacji. Te objawy powinny wzbudzić czujność, jednak, jak już to było wspomniane wcześniej, bywają też elementem nastoletniego buntu, przez co często są bagatelizowane.
Z czasem pojawiają się jednak bardziej niepokojące symptomy: wzmożone potrzeby finansowe czy nowe, niepokojące znajomości. Młody człowiek zaczyna kłamać, znikać z domu, izolować się. Emocjonalne huśtawki, od euforii po apatię, są szczególnie widoczne. Pojawiają się problemy ze snem, zmiana apetytu, drażliwość, a także trudne do wyjaśnienia zmiany w wyglądzie fizycznym.
Skutki narkomanii
Konsekwencje zażywania narkotyków dotykają wielu płaszczyzn. Na poziomie fizycznym może dojść do uszkodzeń układu nerwowego, zaburzeń pracy serca, układu oddechowego i pokarmowego. Używanie narkotyków dożylnie wiąże się z ryzykiem zarażenia HIV, HCV czy innych niebezpiecznych wirusów. Wzrasta też tolerancja na substancję, co zmusza uzależnionego do przyjmowania coraz większych dawek, zwiększając ryzyko przedawkowania.
Na poziomie psychicznym pojawia się lęk, depresja, zaburzenia osobowości, psychozy, myśli samobójcze. Uzależniony nastolatek zamyka się w sobie, traci kontakt z rodziną, porzuca zainteresowania i znajomych niezwiązanych ze światem narkotyków. Pogarsza się jego samoocena, a życie podporządkowane jest jednej potrzebie: zdobycia kolejnej dawki.
Przyczyny narkomanii
Nie istnieje jedna ogólna przyczyna występowania narkomanii wśród dzieci i młodzieży. Zwykle jest to skutek wystąpienia splotu różnych zdarzeń i czynników – emocjonalnych oraz związanych ze środowiskiem, w jakim przebywa młody człowiek. Niemniej jednak najczęstszym powodem jest młodzieńcza potrzeba przynależności, do danej grupy rówieśniczej. Jeśli jej członkowie zażywają substancje psychoaktywne, chęć zaimponowania im wiąże się z dużą presją do robienia tego samego.
Oprócz tego u podstawy narkomanii wśród młodych ludzi często leżą problemy życia codziennego, takie jak np.:
- złe wyniki w szkole;
- niskie poczucie własnej wartości;
- brak akceptacji ze strony znajomych;
- życie w rodzinie dysfunkcyjnej lub patologicznej.
Narkotyki pozwalają chwilowo zapomnieć o troskach, dając złudne wrażenie szczęścia. Jednocześnie wielu młodych ludzi lubi eksperymentować – odczuwają potrzebę doświadczania czegoś nowego. Należy jednak podkreślić, że u podstaw narkomanii praktycznie nigdy nie leży wyłącznie ciekawość związana z odczuciami występującymi w stanie odurzenia. Jeśli młody człowiek sięga po narkotyki, zazwyczaj umotywowane jest to jakimiś problemami, z którymi nie potrafi sobie poradzić i nie uzyskał odpowiedniego wsparcia od rodziny.
Najpopularniejsze narkotyki
Narkotyki dzielą się na opiaty, środki pobudzające, środki halucynogenne oraz substancje lotne (np. opary kleju), z których każdy wywołuje odmienne efekty po zażyciu. Najpopularniejsze z nich to:
- Fentanyl – niezwykle groźny dla zdrowia i silnie uzależniający opiat będący środkiem przeciwbólowym, który nie tylko uśmierza ból, ale także wprowadza w stan euforii i uspokojenia.
- Amfetamina – środek pobudzający, który stymuluje ośrodkowy układ nerwowy, co skutkuje zwiększeniem energii oraz poprawą koncentracji i pewności siebie. Przy dłuższym stosowaniu silnie uzależnia, prowadzi do bezsenności, obniżenia samopoczucia i ogromnego wyniszczenia organizmu.
- Metamfetamina – popularny odpowiednik amfetaminy, który wykazuje się dłuższym i intensywniejszym działaniem, ale jednocześnie ma silniejsze właściwości uzależniające oraz stanowi znacznie większe zagrożenie dla zdrowia.
- Marihuana (kannabinol) – narkotyk halucynogenny, który zniekształca postrzeganie rzeczywistości. Choć nie jest bardzo groźny dla zdrowia fizycznego, tak może uzależniać i z biegiem czasu bardzo negatywnie wpływa na psychikę.
Czy jestem narkomanem?
Większość osób będących w początkowej fazie uzależnienia żyje w przeświadczeniu, że nie robią nic złego. Często tłumaczą się, że biorą narkotyki tylko okazjonalnie dla dobrej zabawy i w pełni nad tym panują. W praktyce jednak granica pomiędzy niewinnym a chorobliwym odurzaniem się jest bardzo cienka i trudna do samodzielnego wychwycenia. Wiele zależy od psychiki konkretnego człowieka, gdyż czasem wystarczy przyjęcie zaledwie kilku większych dawek w stosunkowo krótkim czasie, aby przyzwyczaić mózg, który zacznie domagać się więcej. Niestety na tym etapie zerwanie z nałogiem na własną rękę może być już bardzo trudne.
Dlatego jeśli bierzesz narkotyki i zastanawiasz się, czy to wciąż zabawa, czy może już wstęp do narkomanii, powinieneś wnikliwie przeanalizować swoje zachowania. Typowe symptomy początkowej fazy uzależnienia to:
- potrzeba zwiększania dawek narkotyku w celu uzyskania podobnych efektów stanu odurzenia;
- posuwanie się do niemoralnych lub niezgodnych z prawem czynności w celu zdobycia upragnionej dawki substancji psychoaktywnej – np. pożyczanie pieniędzy przy jednoczesnym okłamywaniu, na co są potrzebne (zakup narkotyków) lub kradzieże;
- odczuwanie potrzeby zażycia narkotyku w każdym momencie życia wywołującym np. silnym stres lub złość;
- nieudana próba zerwania z narkotykami.
Pamiętaj, że nie istnieje pojęcie granicznej jednorazowej dawki narkotyku, której przekroczenie oznaczałoby uzależnienie. Problem narkomanii zaczyna się w momencie, gdy substancje psychoaktywne wywierają wpływ na podejmowane przez Ciebie decyzje i coraz bardziej koncentrujesz swoje życie wokół nich.
Leczenie uzależnienia od narkotyków dzieci i młodzieży
Leczenie uzależnienia od narkotyków u dzieci i młodzieży to ogromne wyzwanie. Młodzi ludzie często nie zdają sobie sprawy z powagi sytuacji, a do tego zmagają się z różnymi problemami natury psychologicznej. Dlatego w ich przypadku terapia skupia się przede wszystkim na pracy z psychologiem. Stara się zidentyfikować powody, dla których nieletni sięga po substancje psychoaktywne. W kolejnym etapie uczy „zdrowych” metod radzenia sobie z trudnościami życia codziennego – bez uciekania w nałóg.
Co wymaga podkreślenia, w procesie leczenia uzależnienia od narkotyków niezwykle istotną rolę odgrywa rodzina. Odpowiednio wspierana przez doświadczonych terapeutów, powinna pomagać młodemu człowiekowi odbudować poczucie własnej wartości i przetrwać trudny początkowy okres życia w trzeźwości. Przede wszystkim jednak musi dbać o to, aby uzależniony miał poczucie pełnego wsparcia ze strony najbliższych i czuł się bezpiecznie w ich otoczeniu.
Jak pomóc narkomanowi?
Częstym błędem popełnianym przez rodziców jest nadmierna ochrona dzieci uzależnionych od narkotyków przed konsekwencjami czynu, jakiego się dopuszczają. Pomaganie i udawanie, że nic złego się nie dzieje, to coś naturalnego – oznaką ogromnej miłości i troski o dobre samopoczucie swojej pociechy. Zwykle starają się oni także ukrywać problem przed resztą rodziny i sąsiadami, obawiając się wstydu. Jednak stworzenie takiej „bańki ochronnej” wokół narkomana zazwyczaj przynosi skutek odwrotny do zamierzonego. Do tego należy pamiętać, że takie osoby nagminnie kłamią, twierdząc m.in. że zerwały z nałogiem. Jeśli natomiast zostaną przyłapane na gorącym uczynku, przepraszają i obiecują natychmiastową poprawę – niestety zwykle kończy się tylko na słowach.
Dlatego rodzice uzależnionego od narkotyków dziecka muszą przełamać swoje naturalne odruchy i zacząć stosować zasadę ograniczonego zaufania do narkomana. Aby pomóc takiej osobie, należy przede wszystkim:
- nie próbować chronić narkomana przed konsekwencjami wprowadzenia się w stan odurzenia – nawet jeśli mogą mieć one zły wpływ na wizerunek rodziny;
- kategorycznie nie pożyczać pieniędzy;
- wszelkie obietnice związane z nałogiem traktować z dużym przymrużeniem oka – nie mogą one skutkować obniżeniem poziomu kontroli uzależnionego.
Jak wygląda odwyk narkotykowy?
Gdy narkoman decyduje się na odwyk narkotykowy, stanowi to pierwszy i jednocześnie niezwykle istotny etap na drodze ku uwolnieniu się od nałogu. Wbrew pozorom nie polega on tylko na bezpiecznym i możliwie najbardziej komfortowym dla chorego przeprowadzeniu procesu odstawiania substancji odurzającej. Obejmuje także szeroko pojętą psychoterapię, której celem jest przywrócenie równowagi psychicznej uzależnionego i nauczenie go życia w trzeźwości. Leczenie narkomanii jest więc procesem wieloetapowym, który może być realizowany różnymi metodami.
Metody leczenie odwykowego
Terapia uzależnień od narkotyków może, ale nie musi, rozpocząć się od leczenia medycznego. Stosuje się ją zależnie od stanu zdrowia narkomana, rodzajów przyjmowanych substancji psychoaktywnych oraz stopnia uzależnienia. Jednym z ważniejszych jego etapów jest tzw. detoks. To proces oczyszczenia organizmu z toksyn i regenerowania go poprzez dostarczanie różnych substancji odżywczych. Leczenie medyczne może polegać również na podawaniu środków farmakologicznych łagodzących nieprzyjemne objawy odstawienia narkotyków.
Po zakończeniu leczenia medycznego przychodzi czas na psychoterapię. Etapy terapii odwykowej są różne, gdyż zawsze dobiera się je indywidualnie do sytuacji pacjenta. Można jednak wymienić 3 najczęściej stosowane metody wyprowadzania młodych ludzi z nałogu:
- integralna – obejmuje przede wszystkim indywidualne spotkania psychoterapeuty z uzależnionym;
- wspólnotowo-resocjalizacyjna – młodzi narkomani spotykają się w większych grupach, opowiadają o swoich problemach, wymieniają się doświadczeniami i wzajemnie motywują do życia w trzeźwości (spotkania takie są częścią terapii zamkniętej, w które uzależniony przez jakiś czas stale przebywa na terenie ośrodka);
- duchowa – metodę tę coraz częściej traktuje się jako wsparcie dla obu powyższych terapii; rozwój religijny wielu osobom bardzo pomaga w odnalezieniu sensu życia i osiągnięciu równowagi emocjonalnej, a to ułatwia walkę z nałogiem.
Etapy leczenia narkomanii
Detoksykacja oraz psychoterapia prowadzona w formie otwartej lub zamkniętej to 2 pierwsze etapy leczenia uzależnienia od narkotyków. Na tym jednak nie koniec, gdyż trzeba pamiętać, że narkomanem pozostaje się niestety przez całe życie. Osoba, której uda się wygrać z nałogiem, musi już do końca swojego życia wykazywać się ogromną samodyscypliną. Nawet jednorazowe sięgnięcie po substancje psychoaktywne może skończyć się szybkim nawrotem choroby.
Dlatego profesjonalne ośrodki leczenia uzależnień od narkotyków obejmują swoich pacjentów opieką również po zakończeniu terapii podstawowej. Mogą oni korzystać z pomocy psychoterapeuty w każdym trudnym momencie swojego życia. Celem takich spotkań jest utrwalenie zdrowych nawyków radzenia sobie z emocjami zachęcającymi do sięgania po substancje psychoaktywne.
Ile trwa leczenie uzależnienia od narkotyków
Czas trwania terapii narkotykowej uzależniony jest od wielu czynników indywidualnych dla każdej osoby. Zalicza się do nich m.in.:
- ogólny stan zdrowia,
- stopień uzależnienia,
- rodzaj narkotyku, którym zazwyczaj odurzał się narkoman.
W naszym ośrodku leczenia uzależnień Oaza standardowe terapie trwają 8 lub 12 tygodni. Jednak w każdym przypadku istnieje możliwości ich przedłużenia – zależnie od potrzeb i stanu pacjenta.
Detoks narkotykowy – pierwszy krok do czystego życia
Powszechnie uważa się, że detoksowi poddawane są wyłącznie osoby w bardzo zaawansowanym stadium uzależnienia od narkotyków. Jednak w rzeczywistości z procesem tym mogą spotkać się nawet osoby, które zażyły substancję psychoaktywną pierwszy raz w życiu, ale poważnie ją przedawkowały. Stanowi on wstęp do odwyku narkotykowego dla każdego mającego w swoim organizmie toksyny z narkotyków.
Co wymaga podkreślenia, detoksykacja może być wykonywana tylko u osób trzeźwych. Do tego przeprowadza się ją wyłącznie w warunkach ambulatoryjnych i pod okiem lekarza specjalisty. Usunięcie toksyn z organizmu to wstęp do późniejszej terapii narkotykowej, gdyż skutkuje złagodzeniem początkowych, nieprzyjemnych objawów odstawienia narkotyków.
Terapia narkotykowa jako ratunek od narkomanii
Próby samodzielnego zerwania z uzależnieniem od narkotyków często kończą się niepowodzeniem. Do tego po każdej z nich sytuacja zazwyczaj się pogarsza – narkoman „na głodzie” wraca do nałogu, który uderza ze zdwojoną siłą. Dlatego narkotykowa terapia dzieci i młodzieży stanowi jedyny realny ratunek dla takich osób. Poddające się jej osoby przebywają przez dłuższy czas na terenie ośrodka, w którym są odizolowane od bodźców zachęcających do sięgania po substancje psychoaktywne. Znajdują się pod opieką lekarzy i psychoterapeutów, a do tego mogą wymieniać się doświadczeniami z innymi narkomanami oraz wzajemnie motywować do trwania w trzeźwości. W placówkach takich nie tylko stopniowo zrywają z nałogiem, ale także uczą się życia bez niego – radzenia sobie z codziennymi problemami.
Rodzaje terapii uzależnień od narkotyków
Najczęściej stosowaną metodą leczenia narkomanii jest terapia poznawczo-behawioralna. Opiera się ona przede wszystkim na regularnych spotkaniach z psychoteapeutą, który ustala źródła problemu, a następnie wyjaśnia, jak można się ich wyzbyć. W przypadku osób silnie uzależnionych często dodatkowo stosuje się farmakoterapię (terapię substytucyjną). Polega ona na podawaniu leków stanowiących zamienniki narkotyków – są znacznie bezpieczniejsze, a przy tym wywołują podobne efekty, dlatego łagodzą niedogodności związane z zespołem abstynencyjnym.
Czasem stosuje się także terapię, która ukierunkowana jest wyłącznie na życie w abstynencji. Psychoterapeuta skupia się na tym, aby nauczyć narkomana radzenia sobie z silną chęcią sięgania po narkotyki.
Terapia dla współuzależnionych
Rodzice młodzieży uzależnionej od narkotyków zazwyczaj są „cichą” ofiarą tej choroby. Choć nie dotyczy ona ich bezpośrednio, tak życie pod jednym dachem z osobą odurzającą się substancjami psychoaktywnymi wywiera ogromne piętno na psychice. Dlatego podczas leczenia narkomana opieką obejmuje się także jego najbliższych. Uzyskują oni kompleksowe wsparcie psychologiczne i otrzymują cenne wskazówki związane z podejściem do uzależnionego, aby pomóc mu wyjść z nałogu.
Przymusowe leczenie narkomanii
Teoretycznie istnieje możliwość skierowania narkomana na przymusowe leczenie. Dotyczy to przede wszystkim dzieci i młodzieży poniżej 18 roku życia. Za takie osoby odpowiadają ich rodzice lub prawni opiekunowie, którzy mogą wysłać swoją pociechę na terapię bez jej zgody. W przypadku dorosłych jest to możliwe wyłącznie na polecenie sądu i dotyczy skazanych za przestępstwo popełnione w związku z zażywaniem narkotyków. Kara więzienia może zostać zawieszona i zamieniona na pobyt w zamkniętym ośrodku leczenia uzależnień.
W praktyce jednak przymusowa terapia narkotykowa rzadko kiedy jest skuteczna. Tylko samodzielne i w pełni świadome podjęcie decyzja o skorzystaniu z pomocy specjalistycznego ośrodka w połączeniu z silną motywacją do zerwania z nałogiem daje dużą szansę na powodzenie leczenia.
Leczenie uzależnienia od narkotyków w ośrodku Oaza
W ośrodku OAZA obejmujemy kompleksową opieką dzieci i młodzież z problemem uzależnienia od narkotyków. Pomagamy takim osobom zerwać z nałogiem, wyeliminować problemy zachęcające do sięgania po substancje psychoaktywne oraz odzyskać kontrolę nad życiem. Zatrudniamy doświadczonych lekarzy i psychologów, którzy dobierają i prowadzą terapię dopasowaną do potrzeb każdego pacjenta. Jednocześnie dbamy o komfort osób przebywających na terenie naszej placówki – zapewniamy rodzinną atmosferę i wiele możliwości w zakresie spędzania wolnego czasu. Obejmujemy opieką nie tylko młodych ludzi uzależnionych od narkotyków, ale także ich najbliższych – zapraszamy do niezobowiązującego kontaktu i zapoznania się z ofertą. Pomożemy Ci i Twojemu dziecku uwolnić się od tej groźnej choroby!
Autor: Zespół Oaza | Opublikowano: 2017-02-21 | Ostatnia aktualizacja: 18 listopada 2025