W czasach, gdy używki, a szczególnie alkohol, są dosyć łatwo dostępne, rodzice powinni być jeszcze bardziej wyczuleni na to, czy ich dziecko nie ma problemu z nałogami. Zgłębiając wiedzę na temat uzależnienia od narkotyków – objawów brania, jak i samej terapii, mogą szybciej wykryć problem i pomóc nastolatkowi.

Jak zachowuje się człowiek po narkotykach?

Dziecko pod wpływem substancji odurzającej zachowuje się w charakterystyczny sposób. Oddziałuje ona bowiem na umysł i psychikę. Reakcje zależą zarówno od przyjętego środka, jak i dawki oraz indywidualnej reakcji organizmu. Objawy zażycia narkotyków to m.in.:

• bełkotliwa mowa,
• zaburzenia pamięci,
• problemy z koncentracją – trudności w podtrzymaniu toku myślenia,
• częste krwawienie z nosa,
• przewlekły katar,
• nienaturalne pobudzenie lub ospałość, apatia,
• huśtawka nastrojów,
• gęsia skórka,
• nagła utrata wagi lub jej przyrost,
• słodkawa woń wyczuwana w ubraniach, włosach, skórze,
• ukłucia na ciele,
• zaniedbywanie higieny osobistej.

Jeśli dziecko jest uzależnione od narkotyków, to może także ukrywać przed rodzicami takie przedmioty jak np.:

• igły,
• strzykawki,
• fajki,
• fifki,
• bibuły,
• kawałki folii aluminiowej,
• bibułki papierosowe,
• foliowe torebeczki z suszem, tabletkami, proszkiem lub inną dziwną substancją,
• białe lub kolorowe pastylki z różnymi wzorami.

Ponadto charakterystycznym objawem uzależnienia od narkotyków może być także zmiana nawyków, stylu ubierania się, nowe słownictwo i maniery, problemy w nauce, wagarowanie czy kłamanie zarówno w błahych sytuacjach, jak i poważniejszych dotyczących np. nieobecności w szkole, wydanych pieniędzy czy nawet bez powodu. Jeśli wcześniej dziecko nie było konfliktowe, nadwrażliwe na krytykę, a teraz takie jest lub nagle ma inny rytm dobowy, to również warto przyjrzeć się powodom tych zachowań.

Ponadto zażywanie narkotyków przekłada się także na relacje z bliskimi – izolowanie się od nich, unikanie rozmów, przesiadywania nastolatka w samotności w pokoju to sytuacje, które też powinny zaniepokoić rodzica.

Jak reagują źrenice po narkotykach?

Warto też wiedzieć, jak reagują źrenice po narkotykach. W zależności od tego, jaki środek dziecko zażyło, mogą być:

• rozszerzone,
• zwężone,
• nie reagować na światło.

Do innych objawów brania narkotyków zalicza się także czerwone (przekrwione) oczy – spojówki lub brzegi powiek, opadanie powiek, łzawienie. Jeśli rodzic ma podejrzenie i chce się upewnić, może przeprowadzić test oczny, który polega np. na:

• poświeceniu latarką w oczy i czekaniu na reakcję źrenic – jeśli jest nienaturalna lub nie ma żadnej, to znaczy, że dziecko brało narkotyki,
• poruszaniu palcem przed oczami i zatrzymaniu na kilkanaście sekund – potwierdzeniem zażycia będzie oczopląs gałek ocznych podczas wpatrywania się w nieruchomy palec,
• przesuwaniu palca w odległości ok. 20 cm od nosa dziecka i dotknięcie go na 5 sekund – niepokojącym objawem będzie nieśledzenie ruchu palca.

Gdzie szukać pomocy w uzależnieniu od narkotyków?

Jeśli dziecko bierze narkotyki, to zazwyczaj robi to z jakiegoś konkretnego powodu. Mogą to być kłopoty w szkole lub w domu, brak akceptacji rówieśników, zawód miłosny i inne przypadki. Być może ta przygoda ma charakter incydentalny. Jeśli jednak wszystko wskazuje na to, że zażywanie środków psychoaktywnych jest procesem ciągłym, a różnego rodzaju nakazy i zakazy czy próby podjęcia rozmowy nie odniosą żadnego skutku, wówczas trzeba pomyśleć o tym, aby poszukać pomocy na zewnątrz.

Czy dziecko jest uzależnione od narkotyków i jak bardzo jest to zaawansowany problem, wypowiedzieć się powinien w formie diagnozy specjalista zajmujący się nastolatkami, które popadły w narkomanię czy inny nałóg. Ważne jest nawiązanie relacji terapeutycznej zarówno z dzieckiem, jak i rodzicem oraz poczucie bezpieczeństwa, że trafiło się we właściwe miejsce. Podczas terapii może okazać się, że na jaw wyjdą różne niewygodne informacje czy sytuacje. Wówczas jednak tylko szczerość i zaufanie w stosunku do kierunku, jaki terapeuta obierze w leczeniu, zależeć będzie, jak się powiedzie walka z uzależnieniem. Często bowiem rozluźnienie relacji z dzieckiem, czy nawet jej zaniedbanie może właśnie być przyczyną problemów z narkotykami.

Problem alkoholizmu innego członka rodziny przekłada się na życie i codzienne funkcjonowanie pozostałych. Destabilizuje i przyczynia się do cierpienia, zwłaszcza dzieci. Alkoholik uzależniony jest od substancji psychoaktywnej, a członkowie rodziny – od niego. Jest to koło zamknięte, w którym pomocy potrzebują wszyscy. Inaczej nie ma szans na to, aby rodzina, a zwłaszcza najmłodsi czuli się w niej bezpiecznie i pewnie.

Współuzależnienie od alkoholu – objawy

Osoba pijąca skupia uwagę na sobie i swoich problemach alkoholowych. Wraz z rozwojem choroby alkoholowej zaczyna wymagać sama opieki i obsługi. Powoduje to, że żyjący z nim na co dzień członkowie rodziny stają się osobami współuzależnionymi od alkoholu i zaczynają się zachowywać w charakterystyczny sposób. Polegają one na m.in.:

• koncentrowaniu myśli, zachowań czy uczuć na tym, co robi alkoholik,
• usprawiedliwianiu sytuacji, w jakich alkoholik pije,
• zaprzeczaniu problemowi alkoholowemu,
• próbach kontroli nad piciem osoby uzależnionej – ukrywanie, wylewanie, kupowanie, odmierzanie alkoholu, ograniczanie jego spożycia,  
• przejmowaniu odpowiedzialności za alkoholika – ponoszenie konsekwencji za jego zachowania pod wpływem alkoholu, krycie go, kłamanie, dbanie o jego higienę, wygląd itd.
• wyręczaniu w domowych obowiązkach, które osoba pijąca zaniedbuje.

To typowe objawy współuzależnienia od alkoholu. Jest ono zespołem nieprawidłowego przystosowania się do sytuacji problemowej.

Różne role społeczne dzieci

Ponadto współuzależnienie powoduje też, że dzieci wcielają się w różne role:

• bohatera – który jest podporą rodziny, perfekcyjny we wszystkim, bierze na siebie obowiązki alkoholika, nie sprawia kłopotów wychowawczych, jest bardzo odpowiedzialny, ale żyje w ciągłym napięciu i ma problem z wypoczynkiem oraz zaspakajaniem własnych potrzeb,
• kozła ofiarnego – nie mogąc konkurować z bohaterem, czując się odsuniętym, szuka pomocy poza domem, ale też niestety często popada w problemy z prawem, wpada w uzależnienia, sprawia kłopoty wychowawcze, co nierzadko w konsekwencji kończy się pobytem w ośrodku dla trudnej młodzieży,
• maskotki – uwagę innych skupia przez to, że dostarcza ciągle rozrywki, błaznuje, stara się, aby w domu było wesoło, nie cofnie się przed niczym, aby rozweselić innych, jednak w życiu dorosłym nie jest traktowana poważnie,
• zagubionego dziecka (aniołka, niewidzialnego) – czyli osoby zamkniętej w sobie, uciekającej do swojego wyimaginowanego świata przed chaosem, jaki panuje w domu czy awanturami, o której nikt nie myśli i nie pamięta.

Dzieci odrywające te role społeczne, dopasowują się w ten sposób do sytuacji, w jakiej się znalazły. Każdy z tych typów często w dorosłym życiu sobie nie radzi. Jeśli nie potrzebuje wsparcia psychiatrycznego, to popada w alkoholizm czy narkomanię, gdy pojawiają się trudne problemy do rozwiązania. Do tego jeszcze ma problem w relacjach z innymi osobami.

Terapia rodzinna – na czym polega?

Nieświadome pomaganie w nałogu powoduje, że osoby współuzależnione zapominają o sobie – powinny więc zawalczyć o siebie i poddać się terapii rodzinnej. Na czym ona polega i gdzie jej można szukać? Ośrodek terapii uzależnień dla młodzieży jest miejscem, w którym specjalistyczna pomoc nakierowana jest również na współuzależnionych członków rodziny. Celem spotkań jest naprawienie systemu jej funkcjonowania. Polega to m.in. na poznaniu specyfiki problemów osoby uzależnionej od alkoholu i konsekwencji, jakie niesie za sobą nałóg oraz że powinna udać się na odwyk od alkoholu. Podczas terapii rodzinnej współuzależnieni dowiadują się ponadto, jakie są skutki nieprawidłowego przystosowania się do sytuacji i w jaki sposób się z nią konfrontować. Pomoc takim osobom polega także na uświadomieniu im, że powinni skupić się bardziej na sobie, własnych emocjach, potrzebach i oczekiwaniach. Zaburzone uczucia, brak poczucia własnej wartości lub jego mocne zaniżenie, niezależność, to przykładowe tematy, jakie poruszane są podczas spotkań.

W ośrodku terapii uzależnień dla młodzieży pomocy może szukać nie tylko tzw. trudna młodzież, ale również dzieci, które na co dzień doświadczają skutków alkoholowego nałogu rodzica czy innego członka rodziny. Często czują m.in. wstyd, poczucie winy, złość czy nienawiść. To emocje, które powinny być jak najwcześniej „przepracowane”, aby w dorosłym życiu dzieci umiały sobie poradzić i nie powtarzały błędów swoich rodziców.

Dobra zabawa na imprezach, zyskanie uznania akceptacji rówieśników, zapomnienie o trudnościach w szkole czy w domu – nadmierne picie alkoholu bez względu na powód i okoliczności może prowadzić do alkoholizmu. Skutki tego uzależnienia przekładają się zarówno na zdrowie psychiczne, jak i fizyczne. Mają też charakter społeczny. Pierwsze próby spożywania alkoholu odbywają się już w coraz młodszym wieku (nierzadko nawet poniżej 10 roku życia), a jego dostępność jest znacznie większa niż kiedyś. Regularne picie na takim etapie życia może doprowadzić nawet w ciągu 2 lat do nałogu.

Konsekwencje alkoholizmu

Picie alkoholu przez młodych ludzi niesie za sobą określone skutki. Alkoholizm prowadzi m.in. do:

• zaburzeń zdolności w zakresie uczenia się,
• problemów z zapamiętywaniem i logicznym rozumowaniem,
• zahamowania rozwoju emocjonalnego – obniżenie aktywności psychicznej,
• wzrostu agresywności, pobudliwości, irytacji,
• opóźnienia procesu dojrzewania,
• niezdyscyplinowania,
• obniżenia motywacji do osiągania życiowych celów czy realizacji wartości,
• zwiększenia ryzyka innych uzależnień,
• problemów prawnych – kradzieże, bójki itd.,
• wypadków – prowadzenie pod wpływem alkoholu,
• ryzykownego i przypadkowego seksu,
• niechcianej ciąży,
• zachowań depresyjnych, prób samobójczych, samookaleczeń.    

W najgorszym przypadku konsekwencje alkoholizmu u młodzieży prowadzą do degradacji życia. Młodzi ludzie wchodzą w środowiska patologiczne i przestępcze. Zdarzają się także przedawkowania alkoholu, których skutek może być śmiertelny.

Jak się objawia alkoholizm u młodzieży?

Jak rozpoznać, że nasze dziecko może mieć problemy alkoholowe? Objawy alkoholizmu u młodzieży to m.in.:

• częsta zmiana nastrojów – od pobudzenia, nadaktywności aż po rozdrażnienie czy agresję,
• zaniedbywanie codziennej higieny, wyglądu,
• problemy z nauką,
• kłopoty wychowawcze,
• spadek zainteresowania zajęciami hobbistycznymi itp.,
• skłonność do irytacji, gdy padają pytania o nowe towarzystwo, formę spędzania czasu poza domem itp.,
• zwiększone potrzeby finansowe – ukrywanie, na co idą wydatki z kieszonkowego, znikanie drobnych sum pieniędzy z domu.

Pomoc młodzieży uzależnionej od alkoholu

Obserwując objawy alkoholizmu lepiej nie być obojętnym. Młody, zagubiony życiowo człowiek nie poradzi sobie sam z uzależnieniem. Dlatego na każdym etapie problemu można spróbować coś z tym zrobić. Nastolatek potrzebuje wsparcia osoby dorosłej, poświęcenia mu uwagi oraz specjalistycznej pomocy. Leczenie podjęte przy współpracy z terapeutą małymi krokami może wypracować u nastolatka prawidłowe mechanizmy – reakcje na różnego rodzaju pokusy alkoholowe. Uporanie się z problemem młodzieńczego alkoholizmu jest długim procesem, wymagającym cierpliwości, zrozumienia tego, na czym polega ta przewlekła choroba oraz nauce radzenia sobie bez substancji psychoaktywnej, gdy nie dzieje się dobrze w życiu.

W przypadku długotrwałego picia proces leczenia trzeba zacząć od detoksyzacji, czyli odtrucia alkoholowego. Kilkudniowy odwyk pomaga pozbyć się uzależnienia fizycznego, które odczuwa osoba uzależniona. Kolejnym krokiem jest już terapia.

Skutki uzależnienie od alkoholu – jak im zapobiec?

Nadmiernie spożywanie alkoholu przez młodzież upośledza kształtowanie właściwej i dojrzałej osobowości, hamuje rozwój wyższej uczuciowości. Dlatego pod jego niszczącym wpływem nierzadko trafia do marginesu społecznego. Zawsze jednak warto podjąć działania, dzięki którym młody człowiek poprawi jakość swojego życia na różnych płaszczyznach. Oparcie w dorosłych, wiara w niego samego, akceptacja i uważność z pewnością mogą zapobiec konsekwencjom uzależnienia od alkoholu. Młody człowiek nie powinien bać się mówić „nie”, mieć odwagę unikać środowisk, w których rówieśnicy wywierają negatywną presję.

Warto, aby u nastolatka pielęgnować ideę, że cieszyć się życiem i kontaktami ze znajomymi można również bez alkoholu. Ważne jest także uświadomienie młodemu człowiekowi, że nałóg ma to do siebie, że potrafi przejąć kontrolę nad życiem i stać się granicą w kontaktach z najbliższymi. Lepiej więc jednak mieć wpływ na to, kim się jest teraz i będzie w przyszłości.

Skąd się bierze alkoholizm młodzieńczy? Powody, jakie za tym stoją, są bardzo różne – od zwykłej ciekawości, chęci zaimponowania w towarzystwie po podporządkowanie się w tym zakresie grupie rówieśniczej czy ucieczce przed problemami w szkole lub w domu. Alkoholizm to wciąż najbardziej popularne uzależnienie w Polsce, zarówno u dorosłych, jak i wśród nastolatków, co wynika nie tylko z samej obyczajowości, ale i łatwej dostępności alkoholu.

Młodzieńczy alkoholizm

Problemy alkoholowe młodzieży mogą być skutkiem m.in. doświadczeń rodzinnych. Jeśli rodzic jest alkoholikiem, dziecko ma duże szanse na to, aby powtórzyć ten sam scenariusz życiowy. Wychowując się w takim modelu rodziny, jest ona pierwszym wzorem zachowań. Nastolatek przyjmuje to za coś normalnego i sam zaczyna powielać ten wzorzec. Z drugiej strony nie ma zaspokojonych podstawowych potrzeb takich jak poczucie bezpieczeństwa, miłości, co przekłada się na problemy wychowawcze w szkole, w domu, ekscesy chuligańskie, wagary itd.

Innym powodem młodzieńczego alkoholizmu jest silna potrzeba akceptacji ze strony kolegów i koleżanek. Aby nie zostać wyśmianym i odrzuconym, nastolatek zaczyna pić. Okazji do tego nie brakuje – oprócz łatwej dostępności alkoholu w sklepach, jest on obecny także na imprezach młodzieżowych. Ponadto media i spoty reklamowe również mają wpływ na kształtowanie postaw wobec alkoholu. Jawi się on najczęściej jako źródło przyjemności, zabawy, relaksu i integracji, bez wywoływania jakichkolwiek konsekwencji, a zwłaszcza prowadzenia do uzależnienia alkoholowego u młodzieży. Alkohol dodaje odwagi, rozluźnia, daje poczucie swobody – jest odskocznią, gdy nie układa się w relacjach z rodzicami czy w szkole.  

Objawy alkoholizmu u młodzieży

Jak nie przeoczyć ważnych sygnałów, które mogą świadczyć o tym, że nasze dziecko ma problem z nadmiernym piciem. Niepokojącymi objawami alkoholizmu u młodzieży mogą być takie zachowania jak np.:

• wyczuwalny zapach alkoholu,
• mniejsze przywiązywanie wagi do wyglądu i ubierania się – zaniedbywanie się w tym zakresie,
• nawiązywanie podejrzanych znajomości,
• większe potrzeby finansowe – kradzież drobnych sum pieniędzy w domu, nieoddawanie reszty, ukrywanie wydatków z „kieszonkowego”,
• porzucenie dotychczasowych zainteresowań czy hobby,
• problemy w nauce, w szkole, wagarowanie,
• izolowanie się od najbliższych, ukrywanie przed nimi znajomych, szczegółów z życia toczącego się poza domem, pojawiające się rozdrażnienie na pytania w tym zakresie,
• frustracje, rozdrażnienie większe niż zwykle,
• częste zmiany nastrojów,
• zmiana dotychczasowych zwyczajów dotyczących jedzenia i picia.

Uzależnienie od alkoholu – skutki

Nadmiernie spożywany alkohol przez nastolatków prowadzi do ich znacznie szybszego uzależnienia niż w przypadku dorosłych. Inne konsekwencje alkoholizmu to pogorszenie się sprawności intelektualnej, zaburzenia pamięci, koncentracji, większa drażliwość, agresywność, nadpobudliwość, problemy wychowawcze i z nauką. Działanie substancji psychoaktywnej powoduje, że nastolatki częściej dopuszczają się ryzykownych zachowań takich jak np. przypadkowy seks, skutkujący zakażeniem chorobami wenerycznymi, AIDS, niechcianą ciążą, powodują wypadki komunikacyjne, wchodzą w świat przestępczy, kradną, angażują się w napady rabunkowe, bójki itd. Mając obniżoną aktywność psychiczna, brak wykształcenia, poczucie osamotnienia oraz braku sensu życia, kończą często wniknięciem w środowiska patologiczne.

Młodzież uzależniona od alkoholu – gdzie szukać pomocy?

Gdy pojawią się problemy z nastolatkiem, gdzie więc szukać pomocy? Aby je profesjonalnie i dokładnie zdiagnozować najlepiej udać się do specjalisty zajmującego się osobami uzależnionymi. Takiego można znaleźć w ośrodku terapii uzależnień dla młodzieży. To także miejsce, w którym młodzi ludzie mogą odbyć detoks (jeśli jest taka potrzeba) oraz terapię.  

W okresie dojrzewania warto jeszcze mocniej przyglądać się codziennym zachowaniom i problemom nastolatka. To trudny dla niego czas i bardzo łatwo może ulegać różnym bodźcom, które prowadzić do tak negatywnych konsekwencji, jak alkoholizm.

OSIOWE OBJAWY UZALEŻNIENIA

O alkoholizmie, jego objawach i zagrożeniach mówi się bardzo dużo. Grupą wiekową w szczególny sposób narażoną na negatywne skutki z powodu spożywania substancji psychoaktywnych, są nastolatki. Wczesna inicjacja alkoholowa może zwiększyć ich szanse na to, że uzależnią się od alkoholu, podobnie jak wychowywanie się w rodzinach, w których rodzice mają problem z piciem.

CHOROBA ALKOHOLOWA, CZYLI ZMIANA NAWYKÓW PICIA

Początki choroby alkoholowej wiążą się ze zmianą przede wszystkim swoich nawyków picia. Alkohol przestaje być tylko trunkiem spożywanym raz na jakiś czas, zazwyczaj przy jakiejś większej okazji, a zmienia się w rzecz, bez której nie da się już zacząć dnia i „normalnie” funkcjonować. Problem staje się odmawianie przyjmowania substancji psychoaktywnej, łamanie obietnic, że „to się już więcej nie powtórzy” itd. Wczesne zaobserwowanie objawów psychicznych i fizycznych alkoholizmu zwiększa szanse na szybsze zapobieżenie rozwojowi uzależnienia. Alkoholicy mają tendencję do maskowania się i umniejszania skali problemu, z jakim się zmagają. Dlatego właśnie podczas terapii  – z powodu niekontrolowanego spożywania substancji psychoaktywnych – w ośrodku odwykowym jednym z głównych punktów jest wyjście z tego zakłamania, czyli praca nad tzw. mechanizmami iluzji i zaprzeczania.

Zadzwoń i zapytaj o terapię w prywatnym ośrodku Oaza

ALKOHOLIZM – OBJAWY UZALEŻNIENIA, KTÓRE GO POTWIERDZAJĄ

Aby mówić o istnieniu uzależnienia od alkoholu, powinny wystąpić co najmniej trzy z następujących objawów, w okresie przynajmniej jednego miesiąca lub w ciągu roku w kilkukrotnych okresach krótszych niż miesiąc:

• silne pragnienie z powodu braku substancji psychoaktywnej w organizmie, poczucie przymusu picia – to tzw. głód alkoholowy,

• trudność/brak kontroli zachowań związanych z piciem alkoholu – zarówno w unikaniu rozpoczęcia picia, jak i jego zakończeniu czy ilości wypitego alkoholu,

• pojawiające się objawy tzw. zespołu odstawiennego – drżenie, nadciśnienie tętnicze, nudności, wymioty, biegunka, bezsenność, niepokój itd. oraz stosowanie tzw. klina, czyli przyjmowanie alkoholu po to, aby je usunąć,

• zmieniona (najpierw zwiększona, a potem zmniejszona tolerancja) alkoholu – czyli potrzeba spożywania zwiększonych dawek alkoholu, aby osiągnąć oczekiwany efekt, w miarę jednak wydłużania się okresu picia, nawet małe dawki alkoholu mogą powodować oczekiwany efekt,

• koncentrowanie się w życiu tylko wokół picia – nałogowe przyjmowanie substancji psychoaktywnych odbija się na zaniedbywaniu zainteresowań i obowiązków oraz innych przyjemności,

• uporczywe picie pomimo świadomości tego, że jest ono szkodliwe – czyli, wiedza o tym, że alkoholizm rodzi konsekwencje zdrowotne oraz grozić może utratą rodziny i innymi skutkami.

Ponadto objawy choroby alkoholowej można podzielić na trzy grupy:

• objawy psychiczne – odczuwanie przymusu picia, tzw. głód alkoholu,

• objawy fizyczne – czyli dokuczliwe efekty alkoholowego zespołu abstynencyjnego, który pojawia się po zaprzestaniu picia alkoholu lub ograniczeniu spożywania substancji psychoaktywnych, zmiana tolerancji organizmu na alkohol,

• objawy przekładające się na zachowanie – sięganie po alkohol, aby uwolnić się od objawów abstynencyjnych, zaniedbywanie innych zainteresowań oraz przyjemności, picie pomimo wiedzy o jego szkodliwości zdrowotnej.

Zrozumienie objawów uzależnienia i akceptacja choroby

Jeśli więc osoba, która jest w taki sposób diagnozowana, potwierdzi, że co najmniej trzy z powyższych symptomów wystąpiły u niej w okresie ostatniego roku, wówczas mamy do czynienia z alkoholizmem. Gdy mowa jest o 5–6 objawach uzależnienia od substancji psychoaktywnych, wtedy może to już świadczyć o zaawansowanej chorobie alkoholowej. Przeprowadzający taką rozmowę specjalista na podstawie wymienionych oznak może wskazać, czy diagnozowany – z powodu picia alkoholu – ma już do czynienia z nałogiem lub znajduje się jeszcze w grupie osób nadmiernie i szkodliwie spożywających trunki.

Aby leczenie skutków alkoholizmu, podjęte zaraz po rozpoznaniu objawów uzależnienia od substancji psychoaktywnych, przyniosło rezultaty, konieczne jest zaakceptowanie przez chorego, że jest uzależniony i potrzebuje pomocy, a sam nałóg jest dla niego i innych niebezpieczny. Gdy zdecyduje się na terapię, w pierwszej kolejności diagnozuje się u niego problemy i zaburzenia, jakie mogły pojawić się z powodu picia alkoholu.

SKUTKI ALKOHOLIZMU

Jednym z najgroźniejszych skutków nadużywania alkoholu przez młodzież jest to, że osoba nieletnia o wiele szybciej uzależnia się od alkoholu niż osoba dorosła, z czego nie wszyscy rodzice czy inni członkowie rodziny zdają sobie sprawę. Oprócz tego efektem choroby alkoholowej jest:

• ograniczona sprawność intelektualna,

• problemy z koncentracją uwagi i pamięcią,

• większa drażliwość,

• nadpobudliwość,

• skłonność do irytowania się, agresji,

• problemy w nauce,

• problemy wychowawcze,

• upośledzenie w kształtowanie się zdrowej i dojrzałej osobowości,

• konflikty z prawem, zasilenie szeregów marginesu społecznego,

• powodowanie wypadków komunikacyjnych,

• niechciane ciąże,

• prostytucja,

• choroba AIDS.

Szansa na uwolnienie się od substancji psychoaktywnych

Trzeźwienie jest procesem etapowym. Zaczyna się ono od momentu potwierdzenia objawów uzależnienia od substancji psychoaktywnych przez detoksyzację (odtrucie poalkoholowe) i trwa aż po abstynencję i korzystanie z różnych programów psychoterapeutycznych (sesje indywidualne, grupowe). Zahacza także o psychoedukację i profilaktykę. Leczenie choroby wynikającej z powodu nadmiernego picia alkoholu praktycznie nigdy się nie kończy – walka o to, aby nie sięgać już po substancje psychoaktywne, trwa praktycznie przez całe życie. Sensem terapii jest jednak poznanie mechanizmów, jakie charakteryzują uzależnienie, rozpoznanie jego objawów oraz nabyć umiejętności radzenia sobie z trudnymi emocjami czy pokusą powrotu do nałogu. Powodów i sytuacji, w których trzeba będzie się z tym zmierzyć, będzie zapewne wiele. Jednak mimo wszystko warto podjąć ten trud dla samego siebie, aby picie alkoholu nie zniszczyło danego życia.

Napisz do nas!

Problem nadużywania alkoholu powinien potwierdzić specjalista zajmujący się uzależnieniami. Warto jednak nawet samemu zrobić sobie test, czyli odpowiedzieć sobie na pytania, które związane są z ww. objawami psychicznymi i fizycznymi uzależnienia od alkoholu, aby przekonać się, jakiego stopnia jest to problem. Ważna jednak będzie szczerość odpowiedzi dotyczących spożywania substancji psychoaktywnych.

Nałóg alkoholowy nie pojawia się nagle, a rodzi się przez długi okres. W przypadku młodzieży inicjacja przygody z napojami wyskokowymi ma miejsce zazwyczaj w okolicach 12-13 roku życia. Przyjmuje się szacunkowo, że wystarczy 1,5 roku do 2 lat, aby młody człowiek regularnie pijąc, uzależnił się od alkoholu.

Dlaczego młodzi ludzie piją alkohol?

Nastolatki nadużywają alkoholu z różnych przyczyn. Wśród nich mogą być np. doświadczenia rodzinne, czyli powielanie wzorców zachowań rodziców-alkoholików. Dzieci, które wychowują się w domach z problemem alkoholizmu, są bardziej narażone na rozwój choroby alkoholowej. Młody człowiek wychodzi wówczas z założenia, że np. skoro ojciec pije, to ja również mogę.

Młodzież sięga po alkohol także pod presją grupy rówieśniczej. Aby nie zostać wyśmianym, zyskać akceptację kolegów, koleżanek, za ich namową, sięga po pierwsze piwo czy drinka. Sprzyjają temu imprezy nastolatków, na których nie ma problemu z alkoholem, a sam dostęp do niego jest bardzo łatwy w ostatnim czasie mimo ograniczeń prawnych. Do tego alkohol – dzięki temu, co na jego temat kreują reklamy w massmediach – kojarzy się młodym ludziom głównie z zabawą, wyluzowaniem, ciekawym sposobem na spędzenie wolnego czasu. Traktują go też jako panaceum na swoje smutki i problemy w szkole, domu, z byciem nieśmiałym itd.

Pierwsze objawy uzależnienia od alkoholizmu

Choroba alkoholowa rozwija się podstępnie i pierwsze fazy, jakie ją charakteryzują, niekoniecznie mogą wskazywać, że ma już charakter nałogu. Trudno więc jednoznacznie wskazać początki alkoholizmu, ale można rozpoznać to uzależnienie poprzez takie objawy jak:

• przymus wypicia alkoholu – czyli odczuwanie silnej, natrętnej potrzeby jego przyjęcia,
• upośledzona kontrola nad wypijaną ilością alkoholu – brak silnej woli, nieumiejętność zakończenia picia,
• zwiększona tolerancja na alkohol – przyjmowanie coraz większych dawek, aby wywołać oczekiwany efekt, tzw. mocna głowa,
• koncentrowanie swojej uwagi, życia wokół alkoholu – a tym samym zaniedbywanie nie tylko relacji rodzinnych, przyjacielskich itd., ale także dotychczasowych zainteresowań, obowiązków szkolnych czy domowych, szukanie okazji do picia lub inicjowanie ich, przebywanie w pijącym towarzystwie,
• odczuwanie objawów abstynencyjnych – u alkoholika poza objawami zatrucia alkoholem (ból głowy, rozdrażnienie, ogólne rozbicie, nudności, wymioty itd.), w czasie trzeźwienia odczuwalne są także inne objawy takie jak m.in. drżenie mięśniowe, wzmożona potliwość, wysuszenia śluzówek, majaczenia, nadwrażliwość na bodźce, a wypicie „klina” łagodzi cierpienie, przywraca ulgę,
• picie, aby zapobiec alkoholowemu zespołowi abstynencyjnemu lub złagodzić jego skutki – gdy alkohol przestaje działać, u osoby uzależnionej pojawiają się objawy zespołu odstawiennego,
• picie pomimo wiedzy, że jest to szkodliwe dla zdrowia – alkoholik zdaje sobie sprawę ze skutków nadużywania alkoholu, tego, że jest on szkodliwy dla jego zdrowia i życia, a mimo to łamie obietnice zaprzestania picia.

Inne objawy alkoholika wiążą się także z pewnymi rytuałami. Pije bowiem według pewnych wzorców. Kiedy je rozpoczyna, to zawsze z określonym zamiarem i zawsze w podobnych do siebie sytuacjach. Może to być m.in. picie weekendowe, z określoną grupą osób np. pochodzących z patologicznych środowisk.

Nie przegapić pierwszych oznak alkoholizmu

Rozpoznawalne objawy choroby alkoholowej to moment, kiedy alkoholik powinien jak najszybciej zostać poddany leczeniu. Ośrodki terapii uzależnień od alkoholu to miejsca, w których może liczyć na profesjonalną pomoc. Wychodzenie z nałogu w sposób samodzielny zazwyczaj się nie udaje. U młodego, zagubionego życiowo człowieka tym bardziej wskazane jest fachowe wsparcie ze strony specjalistów od uzależnień.

Osoby, które w okresie dorastania miały pierwszy kontakt z alkoholem są bardziej narażone na chorobę alkoholową. Dlatego warto być uważnym w stosunku do swojego dziecka, aby zdążyć szybko zareagować, kiedy pojawią się pierwsze oznaki alkoholizmu.

Nałogowe zażywanie środków odurzających pochodzenia chemicznego doustnie, domięśniowo, dożylnie czy drogami oddechowymi to inaczej narkomania. Zaliczana jest do patologicznych zjawisk społecznych i do uzależnień, które zwłaszcza w XXI w. zbierają żniwo zwłaszcza wśród nastolatków i młodych osób. Może ona zagrażać każdemu młodemu człowiekowi – bez względu na wiek, wykształcenie, środowisko, w jakim się wychowuje, miejsce zamieszkania. Patologia społeczna to z kolei inaczej wszelkie zachowania, które zakłócają równowagę społeczną, a jednocześnie niewpisujące się w ogólnie przyjęte wartości.

Przyczyny narkomanii

Teoretycznie każdy jest więc narażony na uzależnienie od narkotyków jednak, aby do niego doszło, muszą pojawić się pewne sprzyjającemu temu uwarunkowania. Narkomania może różne przyczyny:

• wpływ i działanie grupy rówieśniczej,
• moda,
• nuda,
• ciekawość skutków i przeżyć po sięgnięciu po substancje psychoaktywne,
• presja ze strony rówieśników,
• niedojrzała osobowość,
• nieradzenie sobie z różnymi trudnościami w szkole,
• brak akceptacji w środowisku rówieśniczym,
• brak pewności siebie,
• nieumiejętność rozwiązywania problemów, konstruktywnego radzenia sobie z nimi,
• brak asertywności,
• problemy rodzinne takie jak: brak emocjonalnej więzi, kontaktów z rodzicami,
• patologie w domu: alkoholizm, przemoc psychiczna i fizyczna.

Objawy uzależnienia od narkotyków

Do objawów narkomanii zalicza się m.in.:

• zmianę sposobu bycia, środowiska czy stylu ubierania się,
• rozluźnienie więzi z przyjaciółmi i rodziną,
• zaniedbywanie codziennych obowiązków szkolnych i domowych,
• utrata kontroli nad przyjmowanymi narkotykami,
• niemożliwość utrzymania abstynencji,
• wzrost tolerancji na substancje odurzające,
• odczuwanie nieprzyjemnych konsekwencji zdrowotnych, psychicznych i społecznych, do których prowadzą narkotyki i mimo to przyjmowanie ich,
• skoncentrowanie się na zdobywaniu narkotyków,
• pojawienie się zespołu abstynencyjnego.

Już przy pierwszych objawach narkomanii powinno poczynić się starania, aby dziecko spotkało się ze specjalistą z ośrodka odwykowego dla narkomanów.

Fazy narkomanii

Choroba jaką jest narkomania, rozwija się stopniowo. Przechodzi cztery fazy:

• atrakcyjności narkotyków – nastolatek przyjmuje środki odurzające po to, aby się wyluzować, mieć lepsze samopoczucie, odstresować się,
• uzależnienia psychicznego – na tym etapie pogłębia się psychiczny przymus odurzania się, osoba uzależniona nie czeka już na specjalne okazje, aby zażyć narkotyk,
• uzależnienia fizycznego – pojawia się głód (ból) fizyczny, a osoba uzależniona traci już kontrolę nad nałogiem i nie kryje się już ze swoim trybem życia,
• degradacji – na tym etapie narkoman narażony jest już na śmierć np. z przedawkowania, a jedynym ratunkiem jest podjęcie leczenia narkomanii w ośrodku odwykowym.

Skutki narkomanii

Do skutków narkomani zalicza się:

• somatyczne szkody zdrowotne – takie jak np. ostre zatrucie (przedawkowanie), utrata masy ciała, ogólne wyniszczenie organizmu, zakrzepy w żyłach i zatory tętnicze, zapalenia płuc, oskrzeli, choroby przenoszone drogą płciową, napady drgawkowe,
• psychiczne szkody zdrowotne – np. bezsenność, depresja, próby samobójcze, zaburzenia nastroju i pamięci, psychozy, zaburzenia uczuciowości,
• szkody społeczne – osłabienie więzi rodzinnych, konflikty z prawem, inwalidztwo, utrata zdolności do samodzielnego i odpowiedzialnego funkcjonowania.

Ośrodek leczenia narkomanii – jedyny ratunek

Proces leczenia narkomanii, jaki może zaproponować ośrodek odwykowy, trwać może kilka miesięcy i jest zawsze indywidualnie dopasowywany do osoby uzależnionej. Specjaliści zajmujący się takimi przypadkami pokazują wówczas młodym ludziom, jak wiele złego może zrobić nałóg w ich życiu, jakie są jego skutki i jak można rozpocząć nowy rozdział bez niego.
Przyczyna brania narkotyków z jednej strony może wynikać z ciekawości, chęci ucieczki od rzeczywistości lub tkwić w przeżywanych porażkach życiowych, szkolnych, dążeniu do uznania w danej grupie rówieśniczej. Jednocześnie jednak nie mieści się w ogólnie przyjętych normach i wartościach społecznych, co przemawia za tym, że narkomanię można nazwać patologią społeczna, zaburzającą normalne funkcjonalnie nie tylko młodego, uzależnionego człowieka, ale i jego najbliższych.

Mimo iż alkohol powinien być sprzedawany młodzieży powyżej 18 roku życia, to jednak jego dostępność dla nieletnich jest bardzo duża. Łatwość kupienia go, spróbowania, chęć przekonania się jak smakuje i skutkuje to część powodów, z jakich młodzi ludzie sięgają po wino, piwo czy wódkę. Problemy alkoholowe młodzieży często biorą się także z nacisków grupy rówieśniczej, chęci bycia takim „jak inni”, aby zyskać ich sympatię. Uzależnienie od alkoholu może być także skutkiem wychowywania się w rodzinie patologicznej, gdzie już od najmłodszych lat dziecko ma wzorzec alkoholika w osobie ojca, matki czy innego członka rodziny. To oni kształtują wówczas jego postawy, przekonania i zachowania. Ucieczka w alkohol jest również sposobem na nieradzenie sobie z problemami w szkole, środowisku rówieśniczym czy domu, gdzie zaburzone są relacje z bliskimi osobami.

Młodzież uzależniona od alkoholu

Okres dojrzewania to wiele testów, jakie przechodzą nastolatki, wpływających na ich późniejsze podejście do różnych życiowych spraw. O ile alkoholowe próby kończą się tylko na spróbowaniu procentowych trunków, nie powinno być raczej powodu do niepokoju. Gorzej jednak jest, gdy młody człowiek zaczyna odczuwać przymus spożywania alkoholu i chęć przyjmowania coraz większych dawek. Uzależnienie w jego przypadku pojawia się znacznie szybciej niż u osoby dorosłej. Pijąc intensywnie poniżej 20 roku życia, wystarczy zaledwie kilka miesięcy na to, aby popaść w alkoholizm.

Nałogowe spożywanie alkoholu odbija się negatywnie na ośrodkowym układzie nerwowym i wyrządza wiele szkód w rozwijającym się organizmie. Wpływa m.in. na zaburzenia pamięci, problemy z uczeniem się czy brak sprawności intelektualnej. Przyczynia się także do trwałego uszkodzenia mózgu i zmniejszenia odporności na choroby. Uzależnienie od alkoholu w przypadku młodzieży skutkuje niekiedy wejściem też w świat przestępczy.

Odwyk od alkoholu, czyli leczenie uzależnień młodzieży

Najlepszym sposobem na to, aby dziecko nie popadło w alkoholizm, jest chronienie go poprzez dawanie odpowiednich wzorców oraz rozmawianie na temat tego, jak wygląda i skutkuje uzależnienie młodzieży od alkoholu. Gdy jednak rodzice nie mają wpływu na córkę czy syna w tym zakresie, ratunkiem pozostaje jeszcze młodzieżowy ośrodek leczenia uzależnień. To placówka, w której zatrudnieni są terapeuci, zajmujący się osobami, które nie radzą sobie z nadużywaniem alkoholu.

W przypadku alkoholizmu leczenie najczęściej rozpoczyna detoks, czyli kilkudniowe oczyszczanie organizmu z toksyn, które kumulują się jako efekt uboczny nadmiernego spożywania alkoholu. Oprócz tego pacjent jest nawadniany i wzmacniany przez podanie m.in. witamin, soli mineralnych oraz elektrolity. Kolejnym etapem jest rozpoczęcie terapii, której program dostosowywany jest do pacjenta i może być realizowany zarówno podczas spotkań indywidualnych, jak i grupowych – z innymi uzależnionymi nastolatkami.

Celem leczenia młodzieży uzależnionej od alkoholu jest przede wszystkim uświadomienie jej, z jakim nałogiem ma do czynienia, jakie są jego objawy i skutki. W początkowym okresie terapii dziecko zazwyczaj nie przyznaje dorosłym racji, zaprzecza, że ma problem alkoholowy. Nie chodzi tu jednak o etykietowanie, że jest alkoholikiem, aby nie pogłębiać negatywnego spojrzenia na siebie, tylko raczej o to, aby pomóc rozwiązać mu bieżące problemy, z którymi do tej pory nie potrafiło sobie inaczej niż przez picie alkoholu poradzić.

Ważna rola rodziców

Ponadto w leczeniu uzależnień młodzieży ogromną rolę odgrywają także rodzice i inni bliscy. Często problemy, jakie mają miejsce w rodzinie, przekładają się bowiem na ucieczkę młodego człowieka w alkohol. Terapia ma też na celu wyrobienie w nastolatku umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach oraz rozwiązywania problemów życiowych.

Alkohol nadal jest najczęściej używanym i nadużywanym przez młodzież środkiem odurzającym. Nierzadko rozpoczyna on drogę ku innym używkom, po które również sięgają młodzi ludzie. Dlatego problemy alkoholowe młodzieży powinny być jak najskuteczniej rozwiązywane, aby nie dochodziło do jeszcze gorszych konsekwencji związanych z różnymi innymi uzależnieniami.

Nie ma narkotyku, który nie uzależnia i nie wpływa negatywnie na psychikę młodego człowieka oraz wyniszcza fizycznie jego rozwijający się organizm. Negatywne skutki zażywania narkotyków odczuwa nie tylko młody człowiek, który wpadł w nałóg, ale także jego najbliższe otoczenie. Konsekwencjami, poza szkodami zdrowotnymi, są mocne osłabienie więzi rodzinnych, problemy z nauką czy konflikty z prawem.

Objawy uzależnienia od narkotyków

Narkomania jest uzależnieniem od ciągłego przyjmowania coraz większych dawek substancji chemicznych, które wpływają na jego zachowanie. Towarzyszy jej m.in. głód narkotyczny i przymus zażywania środków odurzających. Z uzależnieniem związana jest także potrzeba zdobycia narkotyku za wszelką cenę.

Jednym z objawów uzależnienia od narkotyków jest zmiana dotychczasowych nawyków, w tym rezygnacja z dotychczasowych zainteresowań, zaniedbywanie domowych i szkolnych obowiązków. Dziecko może też kłamać, uciekać z domu, kraść pieniądze, zamykać się w sobie, stawać się agresywne, rozdrażnione, wdawać się w różne konfliktowe sytuacje. Zmienia się jego wygląd oraz zapach włosów, oddechu czy ubrań.

Jak zachowuje się człowiek po narkotykach?

Osoby zażywające narkotyki zachowują się w charakterystyczny sposób, inny niż na co dzień, że nie powinno być trudno zauważyć, że człowiek jest pod wpływem jakiejś substancji odurzającej. Jego obraz jest nieco różny w zależności od tego, jaki narkotyk zażył i sposobu jego podania. Mogą one pobudzać, wywoływać halucynacje, uspokajać, rozluźniać, uaktywniać agresję itp. Wpływ na to ma też wrażliwość osoby zażywającej oraz przyjmowana dawka. Dziecko wyróżniać może także bełkotliwa mowa, częste krwawienie z nosa i katar, trudności w podtrzymaniu toku myślenia.

Warto wówczas zwrócić uwagę na wygląd oraz zrobić test oczny ze światłem. Jak reagują źrenice po narkotykach? Mogą być nadmiernie zwężone, przeszklone (np. po heroinie), nadmiernie rozszerzone (po kokainie, amfetaminie) lub przekrwione (po haszyszu, marihuanie). Może też pojawić się oczopląs, opadanie powiek czy łzawienie.

Psychiczne konsekwencje brania narkotyków

Ponieważ narkomania jest przede wszystkim schorzeniem natury psychicznej, to skutkami brania narkotyków są np.:

• problemy ze snem,
• próby samobójcze,
• depresja,
• stany lękowe,
• zaburzenia nastroju – od np. agresji lub euforii do przygnębienia, apatii,
• zaburzenia pamięci,
• zaburzenia osobowości,
• otępienie,
• zaburzenia związane z odczuwaniem emocji.

Somatyczne skutki przyjmowania narkotyków

Nadużywanie środków psychoaktywnych nie bez znaczenia pozostaje dla całego organizmu. Do somatycznych konsekwencji zażywania narkotyków zaliczyć można m.in.:

• udar mózgu,
• napady padaczkowe,
• uszkodzenie nerek i wątroby,
• ostre zatrucie, czyli przedawkowanie,
• martwicę przegrody nosowej,
• utratę wagi,
• ogólne wyniszczenie organizmu,
• zakrzepy w żyłach i zatory tętnicze,
• zapalenia płuc, oskrzeli oraz zatok,
• choroby przenoszone droga płciową.

Ponadto człowiek po narkotykach może wywoływać także szkody społeczne. Wśród nich wymienić można m.in. konflikty z prawem czy zachowanie, które prowadzi do osłabienia więzi z rodziną, przyjaciółmi i znajomymi. Traci też zdolność do samodzielnego funkcjonowania i opuszcza się w nauce.

Leczenie uzależnień młodzieży, czyli gdzie się udać po pomoc

Wiedząc, jakie są skutki brania narkotyków przez młodzież, nie ma co czekać, tylko jak najszybciej poszukać profesjonalnej pomocy dla swoich dzieci. W młodzieżowym ośrodku leczenia uzależnień młody człowiek ma szansę przejść oczyszczający detoks oraz terapię, która ma na celu nie tylko rozpoznanie własnego nałogu i akceptację tej sytuacji, ale także uczenie się technik radzenia sobie w życiu bez wspomagania się narkotykami. Jeśli nie udaje się osiągnąć trwałej abstynencji podczas leczenia ambulatoryjnego, to specjalista może zmienić formę leczenia na stacjonarne, trwające nawet kilka-kilkanaście miesięcy.

W leczeniu ważne jest też poznanie problemów życiowych i tego, jaki związek mają z narkomanią, a także aktywne zaangażowanie się w terapię rodziców.