Jak kształtować inteligencję emocjonalną u nastolatka?

Wielu rodziców zastanawia się, jak wychowywać dzieci, by wyrosły na ludzi dobrze radzących sobie w codziennym życiu. Jedną z najważniejszych kwestii jest wykształcenie u nich inteligencji emocjonalnej, pozwalającej z jednej strony zrozumieć własne emocje, a z drugiej wczuć się w sytuację innych. Dlaczego jest to takie ważne?

Na inteligencję emocjonalną składają się samoświadomość, empatia, system motywacyjny i sztuka samoregulacji. Jest to zbiór umiejętności i postaw, dzięki którym dziecko, a na późniejszych etapach życia dorosły człowiek, potrafi dostrzegać swój potencjał i zarządzać nim w optymalny sposób oraz dobrze funkcjonować w społeczeństwie. Takie kompetencje są doskonałym uzupełnieniem inteligencji jako takiej, ponieważ pomagają w podejmowaniu racjonalnych decyzji.

Zrozumieć i nazwać emocje

Kształtowanie inteligencji emocjonalnej u dziecka najlepiej zacząć jak najwcześniej, choć jest to cecha którą można rozwijać przez całe życie. Najskuteczniejszą metodą jest dawanie przykładu poprzez własne zachowanie. W przypadku rodziców, którzy w codziennym życiu sami wykazują się inteligencją emocjonalną, wychowanie dziecka w taki sposób, by dobrze radziło sobie w różnych sytuacjach, nie powinno być problemem. Pierwszą i najważniejszą zasadą jest otwartość w mówieniu o emocjach i nazywanie ich. Kiedy rodzic rozumie, co się z nim dzieje i informuje, że jest zdenerwowany, wzruszony czy szczęśliwy, a oprócz tego potrafi wytłumaczyć dziecku, dlaczego tak się czuje, uczy je rozpoznawania i przeżywania emocji, a także rozumienia uczuć drugiej osoby.

Podkreślenie, że jest się obecnym i w każdej chwili gotowym okazać wsparcie, może być szczególnie istotne dla dziecka w wieku nastoletnim. Na tym etapie życia może towarzyszyć mu wiele skrajnych emocji, o których warto rozmawiać, próbować je nazywać i uzasadniać, ale także kontrolować. Ważną umiejętnością związaną z inteligencją emocjonalną jest dostosowywanie reakcji do przeżywanych stanów. Warto wyjaśnić dziecku, że wszczynanie kłótni lub rzucanie przedmiotami nie jest najlepszym sposobem wyrażenia złości, a zamiast tego zaproponować inne rozwiązania pozwalające wyładować negatywne emocje bez krzywdzenia innych.

Odkrywanie własnego potencjału

Oprócz zdolności radzenia sobie z przeżywanymi stanami, inteligencja emocjonalna to także kompetencje osobiste takie jak samokontrola i system motywacji, które można wspólnie z dzieckiem wypracować, stosując metodę nagrody i kary. Jest ona skuteczna, jeśli wychowanek jest chwalony za swoje zasługi i karany, gdy zachowuje się w sposób, który uważamy za nieodpowiedni – oczywiście pod warunkiem, że kary są proporcjonalne do przewinień i nie polegają na zawstydzaniu. Rodzic powinien zwracać dziecku uwagę na jego rzeczywiste atuty i motywować do wykorzystywania swojego potencjału, a jednocześnie stawiać jasne granice i konsekwentnie przestrzegać ustalonych zasad.